کود جلبک دریایی چیست و چرا در سال‌های اخیر با استقبال گسترده روبه رو شده است؟ آیا این کود از جلبک دریایی به دست می‌آید؟ خود جلبک دریایی دقیقا چیست؟ آیا برداشت آن به اکوسیستم دریا صدمه نمی زند؟ تاریخچه استفاده از جلبک دریایی به عنوان کود، به چه زمانی برمی‌گردد؟ این کود در چه اشکالی وجود دارد و مهمترین مزیت‌های آن در کشاورزی چیست؟ این‌ها سوالاتی است که در این مقاله به آنها پاسخ خواهیم داد. احتمالا شما در پایان مقاله از طرفداران پر و پا قرص کود جلبک دریایی خواهید بود!
جلبک دریایی چیست؟
«جلبک دریایی» نام رایج گونه‌های بی‌شماری از گیاهان دریایی و جلبک‌هایی است که در اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دیگر آب‌ها رشد می‌کنند. جلبک دریایی شبیه یک گیاه است، اما یک کلونی جلبک است. برخی از جلبک‌های دریایی میکروسکوپی هستند، برخی از آنها بسیار بزرگ و غول پیکر هستند اما بیشتر آنها سایز متوسطی دارند که در رنگ‌های قرمز، سبز، قهوه‌ای و مشکی موجود هستند و تقریباً همه جا به‌طور تصادفی در سواحل و خطوط ساحلی یافت می‌شوند. بیشتر کودهای مبتنی بر جلبک دریایی از کلپ، تهیه می‌شوند که نوعی جلبک دریایی است که می‌تواند تا طول بیش از پنجاه متر رشد کند و حاوی عناصر کمیاب منیزیم، پتاسیم، روی، آهن و نیتروژن است که همگی برای رشد گیاهان مفید هستند.
کود جلبک دریایی چیست؟
کود جلبک دریایی یک کود آلی یا ارگانیک است که از گونه‌های مختلف جلبک دریایی ساخته می‌شود. این جلبک‌ها شسته، خشک و آسیاب شده و سپس فرآوری می‌شوند.عصاره جلبک دریایی بدون اسید و بدون حلال‌های سوزاننده تولید می‌شود و یک محصول ارگانیک است.
تاریخچه استفاده بشر از جلبک دریایی
منشاء “جلبک دریایی” به حدود سه و نیم میلیارد سال پیش برمی‌گردد و بر اساس سوابق باستان‌شناسی، انسان از هزاران سال پیش به فواید جلبک دریایی آگاه بوده است. تاریخچه استفاده از جلبک دریایی، از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. مثلا از متون ادبیات ژاپنی مشخص است که ژاپنی‌ها به خوبی از فواید بسیار جلبک دریایی آگاه بوده‌اند. همچنین وجود حداقل ۶ نوع جلبک دریایی در رژیم غذایی روزانه آنها گویای این مدعا است. جالب است بدانید در چین حتی در ۶۰۰ سال قبل از میلاد نیز از جلبک دریایی استفاده می‌شده است اما فقط برای مهمانان ویژه پادشاه!.
علت استقبال گسترده از کود جلبک دریایی
وقتی از جلبک دریایی به عنوان کود استفاده می‌کنید، نه تنها گیاه خود را با استفاده از مواد مغذی بسیار مهمی تغذیه کرده‌اید بلکه به طرق مختلف به سلامت بیشتر آن گیاه، خاک آن منطقه و حتی کل محیط زیست کمک کرده‌اید. توضیحاتی که در ادامه مقاله ارایه می‌شود این ادعا را ثابت خواهد کرد. این مزایای گسترده و فراوان موجب شده است که نه تنها کشاورزی ارگانیک بلکه کشاورزی مدرن نیز به این کود ارگانیک جایگاه بالایی بدهد. اما در این بخش تنها به این یک مزیت بسنده می‌کنیم که جلبک دریایی نه تنها به عنوان‌کود بلکه به عنوان اولین محرک زیستی ارگانیک نیز مورد توجه است. کودهای جلبک دریایی معمولاً توسط کشاورزان و باغبانانی استفاده می‌شود که می‌خواهند از کودهای حیوانی یا شیمیایی اجتناب کنند و در عین حال از مزایای بسیار و پایدار کشاورزی ارگانیک بهره‌مند شوند.
مزایای کود جلبک دریایی برای کشاورزی
در مورد مزیت‌های کود جلبک دریایی در کشاورزی، کافی است به نقل قول این جمله از «بول مک کیب» قهرمانان فیلم سینمایی «مزرعه» بپردازیم که گفت: «خدا جهان را آفرید و کود جلبک دریایی، مزرعه را».
در ادامه به ۱۰ مورد از مهمترین مزیت‌های کود جلبک دریایی برای کشاورزی اشاره خواهیم کرد:
١_ غنی از مواد مغذی است: جلبک دریایی دارای ۶۰ ماده معدنی کمیاب و مواد مغذی آماده به مصرف از جمله نیتروژن، پتاسیم، فسفات، کلسیم، بور، پتاس و منیزیم است. همچنین سرشار از کربوهیدرات می‌باشد که گیاهان از آن به عنوان بلوک ساختمانی استفاده می‌کنند. گفتنی است منیزیم آلی، پتاسیم آلی، روی آلی، مس آلی و غیره که در جلبک دریایی موجود هستند عناصر مهم برای انسان نیز به شمار می‌آیند.
۲_ به بهبود سلامت گیاه کمک می کند: کود جلبک دریایی نه تنها عملکرد محصول را افزایش می‌دهد، بلکه سلامت گیاه را از طریق مقاومت در برابر استرس، بیماری و آفات بهبود می بخشند.
۳_ علاوه بر کود، یک محرک زیستی ارگانیک می‌باشد: جلبک دریایی برخلاف اکثر کودهای دیگر،علاوه بر بسیاری از مواد آلی و معدنی، حاوی محرک‌های طبیعی رشد است و به همین دلیل از آن به عنوان اولین محرک زیستی ارگانیک نیز استفاده می‌شود.
۴_ اثر آن طولانی است: به دنبال استفاده از این کود، متابولیت‌های گیاهان و میکروارگانیسم‌های خاک می‌توانند مواد مغذی بیشتری را برای گیاهان فراهم آورند. همزمان پلی ساکاریدهای جلبک دریایی و اسید هیومیک، سیستمی را تشکیل می‌دهند که می‌تواند مواد مغذی را به آرامی آزاد کند و کارایی کود را افزایش دهد.
۵_ ایمن و غیر سمی است: مواد اولیه کود جلبک دریایی از جلبک‌های دریایی طبیعی به دست می‌آید، قرابت خوبی با گیاهان خشکی‌زی دارد، برای انسان و دام غیر سمی و بی‌ضرر است و برای محیط‌زیست آلودگی ندارد. همچنین کودی با کیفیت و در عین حال بی‌ضرر است.
٦_ میوه و سبزیجات ماندگارتری به عمل می آورد: میوه ها و سبزیجاتی که با کودهای جلبک دریایی رشد می‌کنند پس از بلوغ عمر طولانی‌تر و کیفیت بالاتری دارند.
۷_ تغذیه سریع گیاه: جلبک دریایی تقریباً حاوی تمام ریز مغذی‌ها به شکل کاملاً کلاته (فوراً در دسترس) است.
۸_ افزایش تهویه خاک: جلبک دریایی نیز درست مانند پیت‌ماس به تهویه و هوادهی خاک کمک می‌کند اما از جهت مغذی بودن بر آن برتری دارد. آلژینات‌های موجود در جلبک دریایی به عنوان تهویه کننده خاک عمل می‌کنند. آنها با فلزات موجود در خاک واکنش می‌دهند و پلیمرهای بلند و متقاطع تشکیل می‌دهند که ریزش خاک را بهبود می بخشد.
۹_ افزایش قابلیت جذب و نگهداری رطوبت خاک: جلبک دریایی ۱۶ تا ۲۶ درصد حاوی آلژینات (ژل نامحلول در آب) است که حجم زیادی از آب را جذب می‌کند و بنابراین رطوبت خاک را افزایش می‌دهد.
۱۰_ بهبود ساختار خاک: اندازه جمعیت میکروبی در حضور ژل‌های آلژینات به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این میکروارگانیسم‌ها می توانند به عنوان کاتالیزور در گردش متابولیت‌های میکروبی گیاهی عمل کنند و اثربخشی بیولوژیکی خاک را افزایش دهند.
آیا کودهای جلبک دریایی برای همه گیاهان مفید هستند؟
همه انواع گیاهان می‌توانند از کودهای جلبک دریایی بهره‌مند شوند. عصاره جلبک دریایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده و مواد معدنی حیاتی است و برای هر گیاهی از جمله گیاهان آپارتمانی مفید است.
چه زمانی از کود جلبک دریایی استفاده کنیم؟
کود جلبک دریایی را زمانی استفاده کنید که گیاهان به طور فعال در حال رشد هستند.
اشکال مختلف کود جلبک دریایی
کود جلبک دریایی می‌تواند به صورت مایع، پودری یا دانه‌ای باشد. با این حال، کودهای مایع جلبک دریایی محبوب‌ترین هستند. کود مایع جلبک دریایی وقتی به طور مستقیم روی برگ‌ها پاشیده شود بهترین عملکرد را دارد. این روش به عنوان “برگی” یا “محلول پاشی” شناخته می‌شود. می‌توان کود را به صورت ذرات ریز اسپری کرد تا زمانی که از روی سطح گیاهان بچکد. گیاهان بلافاصله کود را جذب کرده و از روز دوم شروع به بهره‌مندی از آن می‌کنند.مقدار کمی از این محصول با نتایج بسیار چشمگیری همراه است. رقیق‌سازی برای جلوگیری از سوختن دانه‌ها و ریشه‌ها ضروری است. البته همیشه دستورالعمل‌های مربوط به میزان رقیق‌سازی را بررسی کنید. این میزان برای همه گیاهان یکسان نیست.
همچنین بخوانید: جلبک دریایی آلگارین و روش استفاده از آن
سه مزیت کود مایع جلبک دریایی نسبت به نوع جامد آن
کود مایع جلبک دریایی از انواع جامد آن به دلایل زیر محبوب‌تر است:
نتیجه‌دهی سریعتر: در بیشتر موارد، کودهای مایع در مقایسه با کودهای جامد نتایج سریع‌تری ارائه می‌دهند. کودهای جامد ابتدا باید تجزیه شده و محلول شوند تا گیاهان بتوانند آنها را جذب کنند اما کودهای مایع به راحتی قابل مصرف هستند.
ردیابی آسان‌تر: ردیابی میزان مصرف کودهای جامد توسط گیاهان ممکن است دشوار باشد. این نکته می‌تواند باعث شود باغبانان و کشاورزان با یک روال منظم تغذیه مشکل داشته باشند.
آسانی تنظیم غلظت: یکی از بهترین ویژگی‌های کود مایع جلبک دریایی این است که تنظیم غلظت آن آسان است. چه به یک محلول رقیق شده برای چمن خود نیاز داشته باشید و چه به یک محلول غلیظ برای گیاهان خود، این محلول به سادگی با اضافه کردن قدری آب بیشتر یا کمتر، آماده می‌شود.
مزیت آخر اینکه به نظر می‌رسد کود اسپری شده روی گیاهان، موجب دفع برخی آفات مانند مگس سبز و مگس سفید نیز می‌شود.
کمی در مورد جلبک دریایی به عنوان یک محرک زیستی ارگانیک
جلبک دریایی واقعاً یک گیاه نیست، اما بیوشیمی بسیار مشابهی با گیاهان دارد و به همین دلیل است که عصاره آن می‌تواند مانند محرک‌های زیستی عمل کرده و باعث رشد بهتر گیاهان دیگر شود به طوری‌که دانه‌های خیس شده در محلول آب و عصاره جلبک دریایی سریعتر جوانه می‌زنند و قلمه‌های قرار گرفته در آن، سریعتر ریشه می‌دهند. برخی دیگر از مزیت‌های این ماده نیز موجب کاهش شوک پیوند قلمه می‌شود. در واقع محلول آب و عصاره جلبک دریایی یک محلول ریشه‌زایی نیز هست و خیساندن ریشه‌های گیاه در این محلول، رشد ریشه را تسریع می‌کند.
اهمیت ارگانیک بودن کود جلبک دریایی
در خصوص اهمیت ارگانیک بودن کود جلبک دریایی باید گفت که در سال‌های اخیر با حساس‌شدن مردم نسبت به سلامتی خودشان و محیط زیست، گرایش به محصولات ارگانیک و کشاورزی ارگانیک به سرعت در حال افزایش است. جالب است بدانید که کشاورزی ارگانیک به صورت فعال به کاهش گرمایش زمین به عنوان مطرح‌ترین مشکل محیط زیستی کمک می‌کند. همچنین کشاورزی ارگانیک موجب بهبود ساختار خاک می‌شود. خاک به عنوان قلب طپنده کشاورزی ارگانیک در این نوع کشاورزی بسیار مورد توجه است چرا که سلامت خاک و ترمیم ساختار فیزیکی و شیمیایی آن به طرق مختلف به بهبود حال مادر زمین کمک می‌کند.
همچنین بخوانید: هرآنچه باید در مورد مزیت‌های کشاورزی ارگانیک بدانید
کود ارگانیک جلبک دریایی نیز یک سیستم بیولوژیکی طبیعی است که در هماهنگی با اکوسیستم گیاه و خاک کار می‌کند و میکروارگانیسم های مختلف را در خاک فعال کرده و ساختار خاک را بهبود می‌دهد. همچنین با افزایش قابلیت جذب رطوبت خاک، باعث کاهش هدر رفت منابع آبی کشاورزی می‌شود. در ادامه برای اینکه بیش از پیش علت محبوبیت کود جلبک دریایی را نشان دهیم در مورد چند هورمون گیاهی مهم که این کود حاوی آن است، صحبت خواهیم‌کرد و سپس قدری بیشتر از خود جلبک دریایی و تاریخچه توجه بشر به این موجود دریایی خواهیم گفت.
هورمون‌های گیاهی مهم در کود جلبک دریایی
جلبک دریایی مملو از هورمون‌های مهمی است که برای سلامت گیاه ضروری هستند. بسیاری از هورمون‌ها فقط در نسبت‌های بسیار کوچک مورد نیاز هستند، اما با این وجود مهم هستند. هورمون‌های گیاهی سرعت رشد را کنترل می‌کنند، فرآیندهای رشد اولیه را آغاز می‌کنند، تشکیل ریشه را تحریک می‌کنند و در شرایط استرس به گیاه کمک می‌کنند. برخی از هورمون‌های مورد بحث، عبارت هستند از:
اکسین‌ها: اکسین‌های مختلف زیادی وجود دارد و همه آنها نقش‌های خاص خود را دارند. یکی از وظایف اصلی آنها متعادل کردن سرعت رشد است. آنها هر دو عملکرد تحریک رشد و ایجاد تأخیر در رشد را از خود بروز می‌دهند. رشد ریشه را تحریک می‌کنند و از تشکیل جوانه یا باز شدن جوانه در زمان‌های نامناسب جلوگیری می‌کنند. جلبک دریایی می‌تواند نقش مهمی در تولید اکسین‌های خود گیاه داشته باشد، زیرا آنزیم‌های تشکیل شده با کمک عناصر کمیاب از کود مایع جلبک دریایی نقش مهمی در تشکیل این اکسین‌ها دارند.
سیتوکینین‌ها: سیتوکینین‌ها گروه دیگری از هورمون‌های گیاهی مهم هستند. آنها فرآیندهای رشد اساسی را آغاز و فعال می‌کنند. سیتوکینین‌های موجود در عصاره مایع جلبک دریایی رشد را با قدرت بیشتری تحریک می‌کنند زیرا مواد مغذی را در برگ‌ها بسیج می‌کنند. سیتوکینین‌ها همچنین پیری (فرایندهای پیری) را در گیاه به تاخیر می‌اندازند.
بتائین‌ها: بتائین‌ها نقش اساسی در فرآیندهای اسمزی گیاهان دارند. آنها به افزایش جذب آب در گیاهان کمک می‌کنند و در شرایط خشک بسیار مفید هستند. بتائین‌ها به ویژه برای گیاهان تحت استرس و تنش مفید هستند.
استفاده از جلبک‌هایی که خودتان جمع کرده‌اید
شما می‌توانید جلبک‌های دریایی‌ای که خودتان جمع‌آوری کرده‌اید را هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده، مورد استفاده قرار دهید. این کودی است که به دلیل خشک‌زی نبودن، از آفات موجود در خشکی پاک است و این یک مزیت بزرگ نسبت به کودهای گیاهی و حیوانی است. بنابراین این کود، یک انتخاب خوب برای کاهش آفات در کشاورزی به روش ارگانیک است. می‌توانید جلبک‌ها را در حالت تازه روی خاک مزرعه پهن کنید اما بهتر است از خشک شده آن استفاده کنید. جلبک دریایی نه تنها به عنوان یک کود استفاده می‌شود بلکه می‌تواند به عنوان مالچ و دفع کننده آفات و نیز برای تهیه کمپوست و یا تغذیه دام نیز مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از جلبک دریایی در کمپوست: جلبک دریایی موجب افزایش جمعیت میکروبی و نیز افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها می‌شود و این یعنی به خوبی کمپوست می‌شود اما مهم است که مواد دیگری را با آن ترکیب کنید تا هوا به داخل توده مواد در حال کمپوست وارد شود زیرا جلبک دریایی به خودی خود به سرعت به شکلی درمی‌آید که در برابر تبادل گاز غیرقابل نفوذ است و منجر به هضم بی‌هوازی و کمپوست بسیار کند و بدبو می‌شود.
استفاده از جلبک دریایی به عنوان مالچ: جلبک دریایی تازه یک مالچ بسیار خوب نیز هست اما حتما از یک لایه ضخیم خوب استفاده کنید زیرا پس از چند روز خشک و به سرعت جمع می‌شود. جلبک دریایی تازه مانند همه مالچ‌ها به مرطوب نگه داشتن خاک کمک می‌کند و نیاز به آبیاری باغ را کاهش می‌دهد. حمل جلبک دریایی خشک شده راحت‌تر است و نیز به راحتی می‌توان آن را در خاک گنجاند یا قبل از کاشت در چاله کاشت قرار داد.
استفاده از جلبک دریایی به عنوان علف‌کش وآفت‌کش: جلبک دریایی حاوی دانه‌های علف هرز نیست و این تعداد دفعات نیاز به وجین علف‌های هرز را کاهش می‌دهد و یک مزیت نسبت به کود گیاهی و حیوانی است. همچنین آفاتی همچون اسلاگ‌ها از جلبک دریایی به دلیل لبه های تیز و نمک آن متنفرند. پرندگان و سایر آفات باغ نیز به همین دلایل از آن بیزار هستند.
جلبک دریایی برای تغدیه حیوانات: جلبک دریایی کاملاً طبیعی و با منشاء گیاهی است که به راحتی هضم می‌شود و برای تغذیه حیوانات در هر سنی بی‌خطر است. جلبک خشک شده را می‌توان به عنوان یک نرم کننده طبیعی به حیوانات داد. عناصر کمیاب آلی موجود در جلبک دریایی به راحتی جذب می‌شوند. جلبک دریایی با تضمین تعادل کامل ریزمغذی‌ها، مقاومت حیوانات را در برابر بیماری افزایش می‌دهد و به رشد سالم و بهبود عملکرد حیوانات کمک می‌کند.
همچنین بخوانید: کود جلبک دریایی مارمارین چه کاربردی دارد و چگونه باید استفاده شود؟
کلام آخر
استفاده از کود جلبک دریایی علاوه بر مزیت‌های بسیار گسترده و فراوانی که برای رشد و سلامت گیاهان دارد یک کود ارگانیک نیز هست که استفاده از آن به طبیعت صدمه نمی‌زند بلکه موجب بهبود و پایداری شرایط خاک و افزایش بهره‌وری کشاورزی و کیفیت محصولات می‌شود. در این مقاله سعی‌کردیم تا اطلاعات کاملی را در مورد کود جلبک دریایی به شما همراهان ارایه دهیم، با امید این که برای شما مفید باشد.