در این مقاله می‌خواهیم درباره روش‌های ضدعفونی خاک گفت‌وگو کنیم. خاک، بستر کشت بسیاری از محصولات و درواقع یکی از عوامل مهم کشاورزی است. خاک سالم، مغذی و عاری از بیماری باعث تولید محصولاتی باکیفیت‌تر و به نسبت مساحت، با کمیت بیشتر است. یکی از روش‌های مدیریت و کنترل آفات و عوامل بیماری‌زا و علف‌های هرز، ضدعفونی خاک قبل از کاشت محصول است. که در این مقاله ابتدا به روش‌های ضدعفونی کردن خاک و فواید این کار، سپس آفتاب دهی خاک، ضدعفونی شیمیایی و سموم تدخینی را می گوییم و در آخر ضدعفونی خاک به روش خانگی را توضیح خواهیم داد. در نظر داشته باشید که می‌توانید انواع ادوات مورد نیاز کشاورزی را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.
خاک، مهم‌ترین بستر کشت و محل زندگی بسیاری از موجودات ریز و میکروسکوپی است؛ موجودات و میکروارگانیسم‌هایی که حتی با چشم دیده نمی‌شوند. وجود این موجودات علاوه بر اینکه خیلی مفید و حتی لازم هست، گاهی باعث ایجاد دردسر و مشکلات فراوان است؛ بنابراین برای اطمینان از عاری بودن خاک به هرگونه عامل بیماری‌زا، مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها، نمادهای بیماری‌زا و علف‌های هرز، باید آن را آماده‌سازی کنیم. آماده‌سازی خاک و عاری کردن آن از عوامل بیماری‌زا، به سری مدیریت‌های تلفیقی و پیشگیری از بیماری‌ها مربوط می‌شود. از آنجا که می‌دانیم پیشگیری بهتر از درمان است؛ پس برای جلوگیری از ابتلا به هرگونه بیماری خاکزاد یا رشد علف‌های هرز، هنگام کشت محصول خاک را ضدعفونی می‌کنیم.
ضدعفونی کردن خاک به معنی ازبین‌بردن باکتری‌ها، قارچ‌ها، نماتودها و علف‌های هرز است. روش‌های سنتی و مدرن بسیاری که روش‌های شیمیایی و حرارتی نامیده می‌شوند، برای ضدعفونی کردن خاک وجود دارد. روش شیمیایی به‌دلیل آسیب‌های جدی که به‌دنبال دارد، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و همینطور روش حرارتی اگر به‌صورت مصنوعی انجام شود، مضرات زیادی را به‌دنبال خواهد داشت. بهترین و متداول‌ترین روش برای ضدعفونی کردن خاک، آفتاب دهی خاک است. روش آفتاب دهی خاک در مناطق دارای آب و هوای گرم و یا مناطقی که تابستان‌های گرم دارند، بسیار پرکاربرد است. در ادامه اهمیت ضدعفونی کردن خاک را با معرفی چند بیماری خاکزاد توضیح داده و سپس به توضیح انواع روش‌های ضدعفونی خاک می‌پردازیم.
اهمیت ضدعفونی کردن خاک و چند بیماری خاکزاد
ضدعفونی کردن خاک باعث کاهش میزان خسارت‌های ناشی از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زای خاکزاد و همینطور کنترل آفات و بیماری‌ها می‌شود. کاهش و کنترل خسارت به‌طور مستقیم باعث کاهش هزینه‌های تولیدی خواهد شد. خاک سالم و عاری از بیماری در تأمین عناصر غذایی و جذب ریزمغذی‌ها بهتر و آسان‌تر عمل می‌کند. ضدعفونی کردن خاک برای ازبین‌بردن موجودات و میکروارگانیسم‌های مضر خاک که باعث ابتلای محصولات زراعی باغی و حتی گیاهان آپارتمانی به انواع بیماری‌های خاکزاد می‌شوند، مفید است. از آنجا که پیشگیری بهتر از درمان است، اقدامات پیشگیرانه مانند ضدعفونی کردن خاک، زمان و هزینه کم‌تری را نسبت به درمان بیماری‌ها یا حتی بهبود خاک صرف می‌کند؛ به طور مثال چهار نوع از بیمارگرهای خاکزی که بتعث ایجاد بیماری‌ها و علائم می‌شوند را در زیر آورده‌ایم:
1. قارچ های Pythium باعث ایجاد بوته میری در گیاه ها و نشاء ها می‌شود.
2. باکتری Rhizobium Vitis عامل گال ریشه و طوقه انگور می‌شود.
3. نماتودهای Meloidogyne باعث ایجاد گال در ریشه بسیاری از گیاهان، ازجمله صیفی جات می شوند.
4 .علف هرز گل جالیز که به غلات، حبوبات و سبزیجات حمله می کند.
این مثال‌ها فقط چند نمونۀ کوچک از انواع بیماری‌های خاکزاد است که مولد آن نماتدها، قارچ‌ها و باکتری‌های خاکزاد هستند. حال برای پیشگیری از بروز این بیماری‌ها روش‌های زیادی، ازجمله مدیریت‌های تلفیقی و اقدامات پیشگیرانه، انجام می‌شود؛ ازجمله عملیات آماده‌سازی خاک برای کشت ضدعفونی کردن خاک است که به توضیح آن می‌پردازیم.
روش‌های ضدعفونی کردن خاک
روش‌های گوناگونی برای ضدعفونی کردن خاک وجود دارد؛ به‌طور کلی ضدعفونی خاک به‌صورت شیمیایی و حرارتی انجام می‌شود. روش شیمیایی همان استفاده از سموم شیمیایی تدخینی است که آسیب‌ها و ضرر فراوان زیست‌محیطی به‌همراه دارد؛ ازجمله آسیب‌ها می‌توان به ازبین‌رفتن موجودات مفید خاک، هزینۀ بالا، تغییر و برهم زدن تعادل بیولوژیک خاک، اشاره کرد. علاوه بر اینکه استفادۀ بی‌رویه از سموم شیمیایی آفات و بیمارگرهای گیاهی را نسبت به آن سموم مقاوم می‌کند.
روش حرارتی به‌صورت خشک و مرطوب انجام می‌شود که یا به‌صورت آب داغ یا بخار آب ایجاد می‌شود. این روش که همان گرمادهی مصنوعی خاک هست مضرات فراوانی دارد که باعث آسیب و برهم خوردن ساختار فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی خاک می‌شود. حرارت در این روش به 80 تا 100 درجه سانتی‌گراد در محدودۀ زمانی بسیار کم می‌رسد، که باعث ازبین‌رفتن بسیاری از موجودات و باکتری‌های مفید خاک، و ساختار شیمیایی بعضی آنزیم‌ها می‌شود. در میان تمام راه‌حل‌های ارائه شده، آفتاب دهی خاک با پوشش پلاستیکی پلی اتیلینی بهترین و متداول‌ترین روش برای مناطقی با تابستان‌های طولانی و گرم است. این روش نه‌تنها باعث ازبین‌رفتن موجودات مضر خاک شده، بلکه باعث افزایش جمعیت موجودات زندۀ مفید خاک نیز می‌شود. در ادامه به توضیح کامل این روش و فواید استفاده از آن می‌پردازیم.
ضدعفونی کردن خاک با آفتاب دهی
تا به اینجا متوجه وجود انواع زیادی از موجودات ریز درشت مفید و مضر در خاک شده‌ایم. عوامل زیادی مانند:
- نداشتن تناوب زراعی و آیش
- استفادۀ بی‌رویه از کودهای حیوانی و دامی
- مقاوم شدن عوامل بیماری زا، آفات و علف‌های هرز به سموم شیمیایی و افزایش آن‌ها
باعث به وجود آمدن مخاطرات زیست‌محیطی و کاهش کیفیت کشاورزی شده است؛ بنابراین به سری اقدامات پیشگیرانه که برای کنترل و کاهش خسارت‌های ناشی از این عوامل به کار گرفته می‌شود، مدیریت تلفیقی می‌گویند. از سری اقدامات مدیریت تلفیقی قبل از کشت ضدعفونی کردن خاک است. که بهترین و متداول‌ترین روش آن آفتاب دهی خاک است. آفتاب دهی خاک علاوه بر ازبین‌بردن موجودات مضر خاک باعث بهبود شرایط رشدی و افزایش توان گیاه در مواجهه با عوامل بیماری‌زا می‌شود و این هدف هنگامی به وقوع می پیوندد که اثر گلخانه‌ای‌که با پوشش پلاستیکی ایجادشده است، باعث به وجود آمدن یک سری گازهای سمی می‌شود، که جمعیت موجودات زندۀ مفید خاک و ریز باکترهای محرک رشد گیاه در خاک را افزایش می‌دهد. این روش برخلاف حرارت دهی مصنوعی که خاک را استرلیزه می‌کرد، آن را پاستوریزه می‌کند.
پوشش پلاستیکی استفاده‌شده در این روش، بااینکه ممکن است در بعضی مناطق پرهزینه باشد؛ اما در اکثر مناطق هزینه کم‌تری نسبت به بقیه روش‌ها دارد. آفتاب دهی خاک با پوشش پلاستیکی دما و رطوبت خاک را بالابرده و دسترس خاک به عناصر غذایی مفید را تسهیل می‌کند. این روش استفاده از کودهای شیمیایی و دامی را راحت‌ترکرده، و بدون آسیب رساندن به موجودات زندۀ مفید خاک، مقدار استفاده از کودهای شیمیایی را کاهش می‌دهد. بهترین شرایط برای اجرای آسان این روش مناطقی با تابستان‌های بسیار گرم و طولانی است.
برای خرید محصولات مورد نیاز می‌توانید اینجا کلیک کنید و انواع ادوات کشاورزی موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران را ببینید.