بونسای نمونه کوچک شده و مینیاتوری درختان است که قرن‌هاست این هنر در سرزمین‌های آسیای شرقی رواج دارد. بونسای از دوکلمه ژاپنی “بون” به معنی سینی و “سای” به معنی کاشتن تشکیل شده و در لغت به معنی کاشت درخت داخل سینی است اما این گیاه در گلدان رشد می‌کند. بونسای جنسینگ یکی از زیباترین و پرفروش‌ترین انواع بونسای در ایران است که از پیوند زدن فیکوس یا شمشاد بر روی ریشه‌های غده‌ای با شکل خاص و منشعب مانند جنسینگ حاصل می‌شود.
بونسای جنسینگ دارای سرعت رشد بهتری نسبت به دیگر انواع بونسای مانند بونسای افرا یا کاج است و نسبت به شرایط نامساعد محیطی مقاومت خوبی دارد. برگ‌های این نوع بونسای در ابتدا سبز روشن هستند و با افزایش سن، سبز تیره می‌شوند. شرایط نگهداری انواع بونسای به‌ویژه بونسای جنسینگ کمی متفاوت از دیگر گیاهان آپارتمانی است.
روش نگهداری بونسای جنسینگ
نور:
بونسای جنسینگ جهت رشد نیاز به نور زیادی دارد البته نور باید به‌صورت فیلتر شده و دور از تابش مستقیم آفتاب باشد. بونسای جنسینگ در فضای کم نور مقاومت خوبی دارد اما رشد خود را از دست می‌دهد. اما در صورتی که نور گیاه کم باشد، برگ‌ها دچار ریزش می‌شوند و در صورتی که در معرض نور مستقیم قرار بگیرد، نوک برگ‌ها می‌سوزد و تنه بونسای جنسینگ چروک می‌شود.
آبیاری:
بونسای جنسینگ نیاز به رطوبت دارد اما از آبیاری زیاد یا غرقاب شدن بیزار است. بهتر هست خاک را به صورت مرطوب نگه دارید و در صورتی که گیاه دچار کمبود آب شود، برگ‌ها دچار ریزش شده و در صورتی که آبیاری زیادی داشته باشد، ریشه‌ها می‌پوسند و ریشه‌های هوایی از درون از بین می‌روند. بونسای جنسینگ به منظم بودن آبیاری حساس بوده و بهتر است به صورت برنامه‌ریزی شده با خشک شدن سطح خاک، آبیاری را انجام دهید و در هنگام آبیاری روی ریشه‌های هوازی، آب ریخته نشود.
رطوبت:
همان‌طور که گفته شد با توجه به زادگاه بونسای جینسینگ، این گیاه علاقه‌مند به رطوبت بوده و برای تأمین رطوبت بهتر است در زیر گلدان بونسای، جزیره درست کنید و در غبارپاشی زیاده روی نکنید، زیرا ریشه‌های هوایی جنسینگ علاقه‌ای به خیس شدن ندارند. هنگام غبارپاشی، برگ‌ها را نشویید چرا که باعث بیماری قارچی و حساس شدن برگ‌ها می‌شود.
خاک مناسب بونسای جنسینگ:
خاک بونسای باید سبک باشد و معمولاً در اغلب فروشگاه‌های گل و گیاه مانند فروشگاه بهاران، خاک‌های بسته‌بندی و مناسب بونسای جنسینگ وجود دارد که می‌توانید تهیه کنید. خاک باید سبک باشد تا بتواند رطوبت را حفظ کرده و آب زیادی را خارج کند. ترکیب کوکوپیت، خاک برگ، ماسه و مقداری ورمی و پرلیت برای بوسنای جنسینگ مناسب است.
کود بونسای جنسینگ:
کود مناسب برای بونسای جنسینگ باید سرشار از نیتروژن، اسید فسفریک و ویتامین‌ها باشد. در فصل بهار و تابستان به صورت مستمر و با برنامه هر دو تا سه هفته با آبیاری به گیاه کود دهید تا بونسای دچار ریزش برگ نشود. در محصولات فروشگاه کشاورزی بهاران می‌توانید کودمناسب بونسای را مشاهده کنید.
دمای مناسب برای بونسای جنسینگ:
این گیاه اصالتی گرمسیری در محیطی مرطوب دارد و بهتر است فضایی که گیاه در آن قرار می‌گیرد دمای تقریباً ثابتی داشته باشد. محدوده دمایی مناسب برای بونسای 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد است. قرار دادن بوسنای در برابر باد کولر یا وسایل سرمایشی می‌تواند سبب ریزش برگ شود.
هرس بونسای جنسینگ:
هرس بونسای جنسینگ تنها هرس کردن برگ و شاخه‌ها نیست، بلکه باید با تعویض گلدان، ریشه‌ها هرس شود. همان‌طور که از اسم گیاه مشخص است، گلدان مناسب بونسای باید گلدان پهن با عمقی کم باشد تا ریشه‌ها زیاد رشد نکنند. در هنگام تعویض گلدان، یک چهارم ریشه‌ها را هرس کنید و هر سال و یا هر دو، سه سال یکبار در اوایل بهار درست پیش از آنکه فصل رشد آغاز شود تعویض گلدان را انجام دهید. در صورتی که از گلدان‌هایی با عمق زیاد استفاده کنید، ریشه‌ها در گلدان افزایش پیدا می‌کنند و رشد گیاه کم می‌شود.
هرس بونسای جنسینگ تنها هرس کردن برگ و شاخه‌ها نیست، بلکه باید با تعویض گلدان، ریشه‌ها هرس شود. همان‌طور که از اسم گیاه مشخص است، گلدان مناسب بونسای باید گلدان پهن با عمقی کم باشد تا ریشه‌ها زیاد رشد نکنند. در هنگام تعویض گلدان، یک چهارم ریشه‌ها را هرس کنید و هر سال و یا هر دو، سه سال یکبار در اوایل بهار درست پیش از آنکه فصل رشد آغاز شود تعویض گلدان را انجام دهید. در صورتی که از گلدان‌هایی با عمق زیاد استفاده کنید، ریشه‌ها در گلدان افزایش پیدا می‌کنند و رشد گیاه کم می‌شود.
برای هرس کردن شاخه و برگ‌های اضافی در نظر داشته باشید، این گیاه به صورت مینیاتوری طراحی شده و بهتر است شاخه‌های بلند و ضخیم و غیر طبیعی را هرس کنید. می‌توانید با استفاده از سیم‌های آلومینیومی به شاخه‌ها و ریشه جنسینگ شکل دهید و دقت کنید قبل از ضخیم شدن شاخه و ریشه، سیم را جدا کنید تا به گیاه آسیبی نرسد.
تکثیر بونسای جنسینگ:
تکثیر گیاه بنسای مشکل است و انجام آن برای افراد مبتدی توصیه نمی‌شود. بونسای جنسینگ از طریق تکثیر با بذر و قلمه زدن قابل انجام است. برای تکثیر با بذر می‌توانید انواع بذر را از فروشگاه کشاورزی بهاران تهیه کنید و بذر را روی خاک پخش کنید و با مقداری خاک روی آن را بپوشانید. بذرها باید در رطوبت بالا قرار گیرند تا ریشه دهی به درستی انجام شود و برای اینکه خاک دچار مشکلات قارچی نشود، روزانه دو الی سه ساعت نایلونی را که روی گلدان قرار داده‌اید، بردارید.
برای تکثیر با قلمه زدن بونسای می‌توانید ابتدا از گیاه قلمه تهیه کنید و سپس قلمه انتخابی را درون یک گلدان کوچک با خاک مرغوب حاوی پیت بگذارید. این خاک باید مرطوب باشد. گلدان را درون پلاستیکی قرار دهید که رطوبت را حفظ کند و نور کافی به گیاه برسد، در واقع هوا و نوری مشابه گلخانه باید ایجاد شود. بعد از گذشت یک تا دو ماه قلمه باید چند ریشه داشته باشد و در این صورت شما موفق به تکثیر بونسای جنسینگ شده‌اید.
مشکلات رایج بونسای جنسینگ:
ریزش برگ بونسای جنسینگ:
بونسای جنسینگ گیاهی حساس به شرایط است و هر چند گیاه مقاومی بوده اما اعتراض و مشکل خود را در ابتدا با ریزش برگ‌هایش نشان می‌دهد، ریزش برگ‌ها می‌تواند به دلیل بیماری قارچی، سرما یا نور کم، کمبود رطوبت یا آبیاری زیاد باشد. همچنین این گیاه زینتی لوکس، در صورتی که مواد مغذی و کود مناسب دریافت نکند، دچار ریزش برگ می‌شود و تا زمانی که تغذیه درست نشود، برگ‌های جدید سبز نمی‌شوند. ممکن است در اثر جابه‌جایی نیز تعدادی از برگ‌های بونسای جینسینگ فیکوس ریزش کند.
چروک شدن تنه بونسای:
در صورتی که آبیاری گیاه زیاد باشد یا آب مستقیم روی ریشه‌های هوایی بریزید، تنه بونسای جنسینگ از بین می‌رود. خاک نامناسب با زهکشی کم هم سبب پوسیدگی ریشه‌ها شده و تنه بونسای جنسینگ پوک و چروک می‌شود.
گل بونسای جنسینگ، گلی زینتی و لوکس بوده اما بسیار حساس به شرایط است. هنر پرورش بونسای از حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح در ژاپن قدمت دارد و تا به امروز محبوبیت خود را حفظ کرده. فروشگاه کشاورزی بهاران با محصولات کشاورزی متفاوت مانند خاک و کودهای مناسب برای انواع گیاهان، می‌تواند پرورش و نگهداری گیاهان را برای شما راحت‌تر کند.