سال‌آوری اصطلاح نا‌خوش‌آیندی است که باعث ایجاد دغدغه در هر باغبان و کشاورزی می‌شود. با توجه به آن که سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی کشاورزی و باغبانی باید به نحوی صورت بگیرد که تمامی خطرات و ریسک‌های این مسیر به حداقل برسد، لازم است که هر کشاورز و باغبانی در زمینه‌ی سال‌آوری درختان خود تحقیقات کارشناسی شده و صحیحی انجام بدهد. در این مقاله سعی بر آن است که سال‌آوری درختان میوه را به طور مفصل توضیح داده و راه‌های جلوگیری و کنترل از وقوع این پدیده را را بررسی کنیم. با ما همراه باشید. در نظر داشته باشید، شما می‌توانید انواع کودها و تجهیزات باغبانی مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.
سال‌آوری چیست؟
سال‌آوری یا Biennial bearing، اصطلاحی در زمینه‌ی میوه‌شناسی است که منظور از آن به طور کلی، باردهی نامنظم درختان میوه، در هر سال است. این پدیده به دو صورت زیر عمل می‌کند:
- سال‌آوری پرمحصول یا روشن: در این نوع سال‌آوری، گل و میوه‌ی تولید شده توسط گیاهان، بیش از حد می‌شود؛ که این کار باعث کاهش سایز و کیفیت محصول شده و همچنین آسیب‌های زیادی را به درخت شما می‌زند چرا که افزایش میوه‌ها سبب سنگین‌تر شدن درخت گشته و مشکلاتی برای آن به وجود خواهد آورد.
- سال‌آوری کم‌محصول یا خاموش: اثرات زیان‌بار سال‌آوری پرمحصول بر فصل‌های بعد نیز پابرجا خواهد بود و با کاهش قدرت باروری درخت، سبب کاهش میوه و محصولات شما در فصل‌های بعد می‌شود که این حالت را سال‌آوری کم‌محصول یا خاموش می‌گویند. در سال‌آوری روشن، به علت تولید مازاد میوه، ذخیره‌ی هیدروکربات‌های درخت، به حداقل میزان خود رسیده و دیگر هیدروکرباتی برای فصل‌های بعد باقی نخواهد گذاشت و همین امر نیز باعث کاهش میوه‌ها در فصول بعد می‌شود.
سال‌آوری چگونه رخ می‌دهد؟
این پدیده، اثرات مخربی را بر روی محصولات و سرمایه‌ی شما برجای می‌گذارد به همین دلیل نیز باید عوامل بروز آن را به طور کامل شناسایی کنید. یکی از مهم‌ترین عواملی که بر بروز این کار تأثیر بسیار زیادی دارد، بالا رفتن میزان هورمون جیبرلین در بذر میوه است که باعث جلوگیری از تشکیل گل و در نتیجه کاهش محصول می‌شود. به طور کلی مواردی که باعث ایجاد این پدیده می‌شوند به دو دسته‌ی داخلی و خارجی تقسیم می‌گردند. این موارد را در زیر مشاهده می‌کنید.
علت‌های خارجی
مهم‌ترین عامل تأثیرگذار خارجی بر وقوع سال‌آوری، تنش‌های محیطی است. این تنش‌ها، می‌توانند شامل مواردی مانند آفات، بیماری‌ها، تغییرات آب و هوایی و تغییرات رطوبت خاک باشد. برای مثال اگر خاک، بیش از حد شور باشد، باعث کاهش ذخیره‌ی هیدروکربات درخت شده چرا که شوری، باعث ریزش بیش از حد برگ درختان می‌شود؛ البته پدیده‌ی کمبود برگ سالم را در عوامل داخلی به طور کامل، بررسی خواهیم کرد. نکته‌ی مهم در این زمینه آن است که درختان و گیاهان، در شرایط متفاوت جوی، به روش‌های متفاوتی به فعالیت خود ادامه می‌دهند و بروز تغییراتی مانند سرمای دیررس بهاره در مناطق معتدل، باعث آسیب رسیدن به محصولات شما خواهد شد.
از طرفی با کاهش جوانه زدن در این پدیده، درختان شما در سال بعد از آن، دچار سال‌آوری روشن خواهند گشت که باعث کاهش افت محصولات و آسیب‌های فیزیکی به درختان می‌شود و دوباره درختان، در سال پس از آن با سال‌آوری خاموش، دست و پنجه نرم خواهند کرد. این آسیب‌ها که توسط تغییرات آب و هوایی و اقلیمی بر درختان وارد می‌شود، ضررهای بسیار طولانی مدت را به کار شما وارد کرده و حتی ممکن است که شما را تا مرز ورشکستگی، پیش ببرد.
از سوی دیگر، تغییرات رطوبت موجود در خاک نیز، اثرات جبران ناپذیری بر روی درختان شما گذاشته و با کاهش رشد لوله‌ی گرده، میوه‌دهی درخت شما را کاهش می‌دهد که همین امر، باعث ایجاد یک سال‌آوری روشن در فصل بعد می‌شود. البته اگر در فصلی، گرما زودتر از وقت خود فرا برسد نیز، این اتفاق رخ خواهد داد؛ چرا که گرمای هوا، باعث تلف شدن کامل گل‌ها خواهد شد.
علت‌های داخلی
این عوامل، شامل مواردی هستند که از طرف خود گیاه و بدون تأثیر شرایط بیرونی بر روی آن صورت می‌گیرد. عواملی مانند فقدان گرده‌افشانی، بالا رفتن هورمون جیبرلین، کمبود برگ سالم و تغییرات پایه‌ی گیاه، همگی جزو مواردی هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
- برگ درختان: به طور کلی کمبود برگ سالم، باعث ایجاد اختلال در فتوسنتز گیاه می‌شود چرا که برگ، بستری برای تشکیل مواد فتوسنتزی است. کمبود برگ باعث ایجاد سال‌آوری خاموش در اغلب درختان می‌شود و این پدیده نیز پس از کاهش محصولات شما، ضرر زیادی را متحمل درختان می‌کند.
- پایه‌ها: به طور کلی، پایه‌های کوتاه نسبت به پایه‌های بلند، دارای سال‌آوری کمتری هستند. از طرف دیگر پایه‌های ضعیف باعث کاهش میوه‌دهی در برقی از درختان می‌شود.
- هورمون جیبرلین و اکسین: همانطور که ذکر شد، یکی از مهم‌ترین عوامل در تشکیل سال‌آوری است. سنتز شدن این هورمون در زمانی که میوه در حال رشد است، سبب کاهش و یا حتی تلف شدن گل می‌شود. تلف شدن از آن جا ناشی می‌شود که هورمون‌های جیبرلین و اکسین باعث ایجاد یک فضای رقابتی برای دریافت مواد غذایی در درخت می‌شوند. این رقابت باعث عدم ریزش میوه‌های اضافی و رسیدن مواد غذایی به میوه‌های در حال رشد گشته و دیگر چیزی به گل‌ها و جوانه‌ی آن‌ها نمی‌رسد. همین کار نیز باعث می‌شود که در ابتدا شما با یک سال‌آوری پرمحصول موجه بشوید چرا که اکثر مواد مغذی، به میوه‌ها رسیده و میوه‌های اضافی نیز نریخته‌اند؛ اما در فصل بعد به علت کاهش یا تلف شدن گل‌ها، درختان شما دچار سال‌آوری خاموش خواهند شد.
- گرده‌افشانی: فقدان گرده‌افشانی مناسب باعث ایجاد سال‌آوری می‌شود. این سال‌آوری ها بسته به کاهش یا تشدید گرده‌افشانی متفاوت هستند. برای مثال اگر گرده‌افشانی، طولانی تر از فصول قبل صورت بگیرد، سبب ایجاد سال‌آوری پرمحصول می‌گردد درحالیکه در فصل بعد با کاهش گرده‌افشانی و نتیجتا ایجاد سال‌آوری خاموش، مواجه خواهید شد.
کنترل و جلوگیری از سال‌آوری درختان میوه
می‌توان به روش‌های گوناگونی از وقوع سال‌آوری جلوگیری کرد. روش‌هایی مانند هرس سالانه، زه‌کشی مناسب، تست سالیانه‌ی خاک، استفاده از کودهای مناسب و برداشت به موقع، همگی راه حل‌های مناسبی برای کنترل و جلوگیری از وقوع سال‌آوری به شمار می‌آیند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین این روش‌ها می‌پردازیم. با ما همراه شوید.
هرس کردن درختان
شما می‌توانید با سرزنی شاخه‌های یک ساله در اواخر زمستان، تعداد شاخه‌های جانبی گل‌دهنده در سالب بعد را افزایش بدهید. این کار باعث می‌شود تا شما خوشه‌ها را به صورت متعادلی بر روی درخت توزیع نموده و قدرت باردهی درخت را در سال بعد افزایش بدهید. به طور کلی هرس کردن را در دو نوبت در هر سال انجام می‌دهند. هرس زمستانه یا هرس خشک، در زمانی صورت می‌گیرد که درخت، در خواب زمستانی باشد و هرس تابستانه یا سبز، در موقع فعالیات گیاه و یا حتی میوه‌دار بودن درخت، صورت می‌گیرد.
در زمستان به علت متوقف شدن و کند شدن شیره‌ی نباتی، گیاه در هنگام هرس شدن، آسیب کمتری می‌بیند. همچنین اکثر درختان در این فصل، دارای برگ نبوده و شاخه‌هایشان را می‌توانید به طور واضحی ببینید. شما می‌توانید در سال‌آوری پرمحصول، هرس شدیدی را در فصل زمستان و در سال‌آوری خاموش، هرس نسبتا سبکی را در طول سال زراعی انجام بدهید.
استفاده از تنک‌کننده‌ها
شما می‌توانید با استفاده از تنک‌کننده‌ها در سال‌آوری پرمحصول، تعداد گل و میوه را کاهش بدهید تا درخت از چرخه‌ی باروری همیشگی، خارج نشود. تنک کردن معمولا به یکی از دو روش زیر انجام می‌شود.
- تنک کردن دستی: برای این کار می‌توانید میوه‌ها را زمانی که به اندازه‌ی یک سوم میزان طبیعی خود رشد کرده‌اند، تنک نموده تا سال بعد دچار سال‌آوری کم محصول نشوید. یادتان باشد که تمامی میوه‌های هر شاخه را تنک نکرده و سعی کنید میوه‌ها از هم دارای فاصله‌ی نرمال 15 سانتی‌متری باشند.
- تنک کردن شیمیایی: البته شما می‌توانید با برخی از مواد شیمیایی مانند نفتالین، کل زمین خود را تنک کنید. استفاده از مواد شیمیایی برای زمین‌های با مساحت بالا، پیشنهاد می‌شود.
فروت ست
در اواخر زمستان و اول فصل بهار، دمای خاک، پایین بوده برگ‌ها هنوز ظاهر نشده‌اند؛ در این زمان، تغذیه‌ی گیاهان با اختلالاتی همراه خواهد بود چرا که جریان شیره‌های گیاه بسیار کند خواهد‌شد. به همین دلیل نیز لازم است که منابع تغذیه‌ای را برای درخت، فراهم کرده تا بتواند فعالیت خود را از سر بگیرد و اقدام به گل‌دهی و تشکیل میوه نماید. یکی از مواد بسیار مفیدی که می‌توانید در این بازه‌های زمانی به گیاه خود اضافه نمایید، کود فروت ست است. این کود علاوه بر تأمین نیازهای یاد شده، باعث مقاوم شدن درخت نسبت به سرما و باران خواهد شد. گیاه نیاز اساسی به سه عنصر نیتروژن، روی و بر در این مرحله از رشد خود داشته و کود فروت تست می‌تواند این نیاز را برای آن، تأمین کند. بهترین زمانی که می‌توانید از فروت تست جهت جلوگیری از وقوع سال‌آوری استفاده نمایید در فصل زراعی قبلی است؛ به این صورت که شما پس از برداشت محصول خود، کوددهی خاکی را در ماه شهریور و محلول‌پاشی را در زمان تورم جوانه‌ها انجام بدهید.(جهت تهیه کود فروت ست کلیک کنید.)
از دیگر روش‌های که می‌توانید سال‌آوری را کاهش دهید، می‌توان به برداشت زودهنگام میوه‌ها در سال‌آوری پرمحصول، برداشت دیرهنگام در سال‌آوری کم‌محصول و محلول‌پاشی با کودهای شیمیایی دارای عناصر ماکرو و میکرو در زمستان سال کم‌بار اشاره کرد.
سخن آخر
سال‌آوری باعث آسیب رسیدن به درختان زیادی مانند گلابی، پسته، زیتون و مرکبات می‌شود. در این مقاله سعی شد که پدیده‌ی سال‌آوری به طور مفصل توضیح داده شوند تا شما بتوانید از ضرر رسیدن به محصولات خود جلوگیری نمایید. شناخت عوامل تأثیرگذار بر وقوع سال‌آوری و روش‌های جلوگیری و کنترل این پدیده، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که هر کشاورز و باغداری باید به آن بپردازد. امید است با بهره‌گیری از این روش‌ها، از وقوع همچین پدیده‌ای جلوگیری نمایید.
شما می‌توانید انواع کودها و تجهیزات باغبانی مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.