کشاورزی ارگانیک فرایند تولید محصولات کشاورزی و دامی است با استفاده از اطلاعات سنتي و علمي به سلامتی طبیعت و غذا در تولید غذا توجه ویژهای می‌شود و در آن از مصرف ارگانيسم‌هاي اصلاح شده ژنتيك، کودهای مصنوعی، سموم شیمیایی، آفتکش‌ها و تنظیم کننده‌های رشد وافزودنی‌های خوراک دام و آنتی بیوتیکها خودداری می‌شود. به عبارت دیگر، در این سیستم تولید محصول به روش طبیعی یعنی هماهنگ با طبیعت و زنجیره طبیعی موجودات زنده صورت می گیرد. در نظر داشته باشید که می‌توانید برای مطالعه‌ی مقالات مرتبط با باغبانی و کشاورزی از اینجاو برای مطالعه‌ی همه‌ی مقالات از اینجاوارد شوید. با ما همراه باشید.
کشاورزي ارگانيک مدلی از تولید غذاست و این مدیریت با فرایند بوم شناسانه، تنوع زیستی و سیکل مناسب با شرایط منطقه باعث تقويت و توسعه سلامت اکوسيستم‌هاي طبیعت، چرخه‌هاي زيستي و فعاليت بيولوژيکي خاک مي‌شود. اين نظريه تاکيد دارد که از پتانسیل‌های داخل مزرعه و منطقه مثل خاک و کود گیاهی و حیوانی تولید شده در همان منطقه استفاده گردد و از محصولات خارج از مزرعه برای کشاورزی استفاده‌اي نشود. و براي اين منظور احتياج به سيستم‌هاي تطابق پذيري در هر منطقه داريم. اين کار باعث استفاده از روش‌هاي کشاورزي زيستي و مکانيکي و بدون استفاده از نهاده‌های خارج از مزرعه است.
کشاورزی ارگانیک سعی دارد با بهره‌گیری از یافته‌های علوم زیستی به صورت تکنیک‌های پیشرفته خود را از قید ترکیبات مصنوعی که کشاورزی صنعتی را به خود وابسته کرده است رها ساخته و به بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی کمک کند.
مخالفان سلامت طبیعت و کشاورزی
متاسفانه بسیاری از افراد در برابر کشاورزی ارگانیک مقاومت می‌کنند و در این باره باورهای غلطی را که است باور می‌کنند و با یک کلاغ چهل کلاغ همان حرف‌های تکراری را بسط میدهند و اینگونه می‌شود که به جای به‌کارگیری این روش مفید و موثر از روش‌های جاری استفاده می‌کنند البته در این میان کاسبان مواد شیمیایی و آفتکش‌ها نقش تاثیرگذاری در عدم استفاده کشاورزان از کشاورزی ارگانیک و ترویج باورهای غلط دارند.
محصولات شیمیایی یا آلی
یکی از رایج‌ترین باورهای غلط در مورد کشاورزی ارگانیک آن است که این شیوه کشاورز بی نیاز از کاربرد مواد شیمیایی است و کود استفاده شده صرف کودهای آلی میباشد؛ البته با در نظر گرفتن این نکته که ساختمان تمام موجودات زنده و غیرزنده، از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده است. در حقیقت باید این طور گفت که آن دسته از مواد شیمیایی که به صورت طبیعی به دست آمده اند در کشاورزی ارگانیک و در حاصلخیز نمودن خاک یا حفاظت گیاهان و پرورش دام، استفاده می‌شوند. البته کشاورزی ارگانیک، سیستمی است که با کاربرد مستقیم یا مصرف همیشگی آن دسته از مواد شیمیایی که به راحتی به فرم قابل حل درمی‌آیند، همچنین کاربرد هر گونه ماده ضد حیات حتی اگر منشا طبیعی داشته باشد، مخالف است. در جایی که استفاده از این ترکیبات الزامی باشد، باید آنهایی به کار برده شوند که کمترین تاثیر سو را در سیستم به جای گذارند. ضمن آنکه استفاده نامناسب و کاربرد غلط مواد آلی، چه به صورت مصرف بیش از حد، و چه به صورت عدم کاربرد آنها در زمان مناسب، و یا ترکیبی از هر دوی این موارد، به نحو چشمگیری سبب اختلال در عمل چرخه های زیستی یا طبیعی می‌گردد.
آیا کشاورزی ارگانیک همان کشاورزی سنتی قدیمی است؟
قطعا و با وجود تحول در سده اخیر در امر تکنولوژی و بالارفتن میزان درک بشر از طبیعت قطعا کشاورزی ارگانیک تفاوت بسیاری با کشاورزی سنتی دارد، به قول شاعر هر دو کشاورزی هستند، اما این کجا و آن کجا؛ در حقیقت تصور اشتباه دیگر از کشاورزی ارگانیک، آن است که تصور می شود منظور از کشاورزی ارگانیک یعنی بازگشت به کشاورزی سنتی که سال ها قبل از مکانیزه شدن کشاورزی رواج داشته است. بالعکس، زارعین کشاورزی ارگانیک، نمی توانند خود را از دستاوردهای علمی 50 سال اخیر، بی نیاز بدانند. در حقیقت کشاروزی ارگانیک سعی دارد با بهره گیری از یافته های علوم زیستی به صورت تکنیک های پیشرفته خود را از قید ترکیبات آگروشیمیایی که کشاورزی صنعتی را به خود وابسته کرده است رها ساخته و به بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی کمک کند. تناوب کشت، کشت مخلوط، روش های مکانیکی کنترل علف های هرز، درک بهتر هم زیستی میکوریزا، ریزوبیوم ها و رایزوسفر، تجدید ماده آلی و دیگر بخش های زنده خاک، تلفیق زراعت و دامپروری، از موضوعات مورد بحث در کشاورزی ارگانیک است.
فدراسیون جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک که برای کشاورزان ارگانیک در سراسر دنیا تشکیل شده است، باعث شده تا روش‌های کشاورزی ارگانیک نظیر تهیه کمپوست، کاربرد تناوب‌های طولانی شامل مخلوط‌های علوفه‌ای بقولات و علف‌های چمنی، همچنین کودهای سبز، اجتناب از مصرف کودهای شیمیایی محلول، اجتناب از عملیات رایج در دامپروری فشرده، اجتناب از مصرف آنتی بوتیک‌ها و هورمون‌های محرک، استفاده از روش‌های حرارتی و مکانیکی در کنترل علف‌های هرز، تاکید بر فرآوری محصول در مزرعه، همچنین عرضه مستقیم محصول به مصرف کنندگان، تاثیر مثبت و مطلوبی بر زندگی جوامع روستایی داشته باشند.
اصول و اهدافی را که این فدراسیون دنبال می‌کند و تمامی سازمان‌های کشاورزی ارگانیک در کشورهای مختلف از این اصول تبعیت می‌کنند و چه بسا که بر مبنای آن ماهیت خود را تشکیل داده‌اند، به طور خلاصه، به صورت زیر بیان گردیده است:
- تولید غذای باکیفیت بالا، در حد کافی توسط مدیریت کشاورزی ارگانیک.
- همگامی با طبیعت، به جای سلطه‌گری و چیرگی بر آن.
- تقویت چرخه‌های زیستی در سیستم‌های زراعی، شامل تقویت میکرو ارگانیسم‌ها، فون (پوشش جانوری) و فلور ( پوشش گیاهی) خاک و افزایش تنوع گیاهی و جانوری.
- حفظ و افزایش حاصل خیزی خاک‌ها در دراز مدت.
- بهره‌گیری از منابع تجدید شونده، تا حد امکان.
- فراهم نمودن شرایطی از زندگی طبیعی برای دام‌ها که امکان بروز کلیه رفتارهای غریزی را برای آنها فراهم سازد.
- جلوگیری از بروز کلیه اشکال آلودگی ناشی از عملیات مختلف کشاورزی همچون سمپاشی‌ها و ….
- حفظ تنوع ژنتیکی سیستم کشاورزی و محیط اطراف، شامل حفاظت از گیاهان و زیستگاه‌های طبیعی.
- امکان کسب درآمد کافی برای کشاورزان و جلب رضایت آنها و نیز ایجاد محیط کار سالم.
- در نظر گرفتن اثرات گسترده‌تر اجتماعی و اکولوژیکی سیستم زراعی.
به چه محصولاتی ارگانیک می‌گویند؟
- معيار سبزيجات، ميوه ها و حبوبات ارگانيك:
1- خـاك ايمن: حداقل از 3 سال قبل از برداشت محصول، زمـين زراعــي نبايستي با آب فاضلاب آبياري شده‌باشد. خاك نيز بايد عاري از املاح سرب و كلرايد پتاسيم باشد.
2- عدم اصلاح سازي: هيچگونه مواد افزودني (مثل شيرين‌كننده‌ها و رنگ دهنده‌هاي مصنوعي)، پرتو دهي با پرتوهاي يونيزه كننده و اصلاح ژنتيك نبايستي در روند توليد محصول به‌كار رفته باشد.
3- ذخيره سازي و انبار مجزا: محصولات ارگانيك بايد از محصولات غير ارگانيك تفكيك شده و به طور جداگانه نگه‌داري شوند.
4- عدم استفاده از مواد شيميايي مصنوعي: عدم استفاده از تركيبات شيميايي مصنوعي نظير كودهاي شيميايي، آفت كشها، حشره كشها و علف كشها. (از 3 سال قبل از برداشت محصول)
-
معيار گوشت، شير، تخم مرغ و ديگر فرآورده هاي حيواني ارگانيك:
1- حيوانات م‌يبايستي حداكثر از روز دوم تولد به روش ارگانيك پرورش يافته باشند.
2- خوراك ارگانيك: تغذيه دام و طيور بايد 100 درصد از خوراك ارگانيك بوده باشد.
3- هيچگونه آنتي بيوتيك و هورمون نبايد استفاده شود.
4- حيوانات چرنده بايستي از مرتع مناسب برخوردار باشند. هر حيوان بايد از سرپناه، آب سالم، رژيم غذايي متعادل، هواي تازه، نور مستقيم آفتاب و فضاي كافي براي حركت برخوردار باشد.
5- ذخيره سازي و انبار مجزا: فرآوردههاي ارگانيك بايستي از محصولات غير ارگانيك تفكيك شده و جداگانه نگه‌داري شوند.
نكته:در كشاورزي سنتي از كودهاي مصنوعي و در كشاورزي ارگانيك از كودهاي طبيعي مانند كمپوست استفاده مي‌گردد.
نكته:در كشاورزي سنتي از آفت كشهاي مصنوعي و در كشاورزي ارگانيك از حشرات و پرندگان نافع، محدود كردن جفتگيري آفات، كندن علف‌هاي هرز و در صورت نياز از حشره كشهاي مجاز كشاورزي ارگانيك نظير اسيد بوريك براي كنترل و ريشه كن كردن آفات استفاده مي‌شود.
کشاورزی ارگانیک باعث سلامتی کشاورز نیز می‌شود!
در کشاورزی ارگانیک شخص کشاورزان و دست اندرکاران و مصرف کنندگان در معرض سموم و آلاینده‌های کمتری قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه در کشاورزی سنتی و متعارف از بیش از ۳۰۰ ترکیب شیمیایی خطرناک و مصنوعی نظیر آفت کشها، علف کشها و کودهای شیمایی بمنظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخیز سازی خاک استفاده می‌گردد که بقایای این مواد پس از ورود به بدن میتواند موجب مشکلات عدیده‌ای شود، من‌جمله: بروزنقص‌های مادرزادی، تولد نوزاد با وزن کم، اختلال در سیکل ماهانه زنان، سقط جنین، بلوغ زودرس و یا دیر رس، یائسگی پیش رس، تغییر در رفتار جنسی، کاهش تعداد اسپرم مردان، کاهش باروری و یا ناباروری، تغییر در سرعت متابولیسم، اختلال در سیستم غدد داخلی، ضعف عضلانی، کاهش حافظه، آسیب به سیستم عصبی و مغز، کاهش کارایی سیستم ایمنی بدن و سرطانزایی. یافته ها حاکی از آنست که ۶۰ درصد سموم دفع آفات، ۹۰ درصد قارچ کشها و ۳۰ درصد حشره کشها سرطانزا می‌باشند.
علاوه بر این، پرتو دهی محصولات یعنی آنکه محصولات را در معرض میزان کنترل شده پرتوهای یونیزه کننده قرار میدهند تا اینکه باکتری‌هایی نظیر E.COLI و سالمونلا نابود گردیده و در واقع محصولات را به این طریق ضد عفونی می‌کنند. اما این پرتودهی موجب: از دست رفتن میزان اندکی از مواد مغذی محصولات می‌شود و هنگامی که مواد غذایی پرتودهی می‌شوند مواد شیمیایی سرطان زایی به‌نام CYCLOBUTANONES تشکیل می‌گردد.
همچنین با مهندسی ژنتیک و یا اصلاح ژنتیک (جداسازی، دستکاری و انتقال ژنها) ژنهای با خاصیت مطلوب از یک گونه جدا گردیده و به گونه هدف انتقال داده می‌شود. بهبود کیفیت، افزایش تولید، ایجاد یک صفت مطلوب و مقاوم ساختن محصولات در برابر آفتها و تنشهای محیطی از کاربردهای مهندسی ژنتیک میباشد. مضرات محصولات اصلاح شده ژنتیکی شامل بروز نقص‌های مادرزادی، کاهش طول عمر، افزایش حساسیت‌زایی مواد غذایی (به علت تغییر در زنجیره پروتئین‌ها)، فقر مواد مغذی، مقاومت آنتی بیوتیکی (احتمال دارد ژنهای مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها به باکتریهای بیماریزا در بدن منتقل گردد و یک بیماری جدید و مقاوم در برابر آنتی بیوتیکها ایجاد شود).
شایان ذکر است استفاده هورمون‌ها در دام و طیور رشد آنها را تسریع کرده و چاق شدن آنها را سرعت می‌بخشد. اما از ارزش غذایی آنها می‌کاهد. آنتی بیوتیکها هم که برای جلوگیری از بیمار شدن دام و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند در انسان مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد کنند.
می‌توان گفت محصولات ارگانیک علاوه بر اینکه از نیترات کمی برخوردارند و خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهند، به دلیل داشتن سینولئیک اسید برای سلامت قلب و عروق نیز مفید هستند. همچنین این محصولات از استانداردهای بیشتری برخوردارند و تأکید ویژهای بر معشیت پایدار جوامع روستایی دارند.
تاثیر کشاورزی ارگانیک بر آب
در بسیاری از مناطق کشاورزی، آب به دلیل مصرف بی رویه کود و سموم آلوده گردیده‌است و به این دلیل که در کشاورزی ارگانیک از این مواد کمتر استفاده می‌شود، براي حذف مواد شيميايي آلوده کننده و دفع نيتروژن در آب بايد به منابع آبي و خاکي احترام گذاشت و آنها را درست مصرف کرد در این صورت آب نیز آلوده نمی‌گردد.
تاثیر کشاورزی ارگانیک بر خاک
خاک يکي از منابع اصلي زنجيره غذايي است و يکي از اصول کشاورزي ارگانيک ايجاد خاک سالم است. در کشاورزی ارگانیک تعادل اکوسیستم و حاصل‌خیزی خاک حفظ می‌گردد. فرسایش خاک نیز تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. تنوع زیستی در زمین‌های زراعی ارگانیک ۵۷ درصد بیشتر است. (به علت عدم استفاده از سموم آفت کش و علف کش)
تاثیر کشاورزی ارگانیک بر هوا
برای تولید کودهای شیمیایی باید از منابع تجدید نشدني مانند نفت استفاده کرد و چون در کشاورزی ارگانیک از این مواد استفاده نمی‌گردد، در نتیجه آلودگی هوا نیز کمتر است. همچنین کشاورزی ارگانیک از اثرات گلخانه ای می‌کاهد. زیرا بسیاری از فعالیت‌های انجام‌شده در کشاورزی ارگانیک مانند به حداقل رساندن شخم‌زنی، استفاده از گیاهان تثبیت کننده نیتروژن ، باز گرداندن ضایعات کشاورزی به خاک، استفاده از گیاهان پوششی باعث افزایش بازگشت کربن به خاک گشته وباعث حفظ و ذخیره سازی کربن می گردد.
در نظر داشته باشید که می‌توانید انواع ادوات مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.