هر آنچه درباره‌ی فن گلخانه باید بدانید!
تهویه‌ی گلخانه به روش‌های متنوع به قدری الزامی است که عدم استفاده از فن مناسب باعث تلف شدن گیاهان شما خواهد شد. فن گلخانه یکی از مهم‌ترین وسایلی است که باید در گلخانه‌ی خود تعبیه کنید تا فرآیند تهویه هوا را بهبود ببخشید. فن گلخانه با توجه به کارآیی و مزایای متفاوتی که برای گلخانه به همراه خود می آورد، بخشی از لوازمی است که باید تحقیق بیشتری در ارتباط با آن انجام بدهید. در این مقاله با بررسی جنبه‌های مختلفی که در ارتباط با فن گلخانه موجود است، این موضوع را به طور کامل برای شما توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید. در نظر داشته باشید که می‌توانید انواع تجهیزات گلخانه‌ای مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.
تاریخچه‌ی تهویه‌ی هوای گلخانه‌ها
بشر از ابتدای ساخت گلخانه‌ها با مفهوم تهویه‌ی هوا آشنا بود. تا پیش از نیمه‌های قرن بیستم، سیستم تهویه‌ی هوای گلخانه‌ها توسط پنجره‌های که در طراحی ساختمان گلخانه‌ها لحاظ می‌شد، انجام می‌شد. اساس کار گلخانه‌هایی که با استفاده از پنجره‌های سقفی و دیوارهای جانبی اقدام به تهویه‌ی محیط درون می‌کردند، اختلاف فشار ایجاد شده توسط انواع گرادیان‌های دمایی بود. از طرفی بادها نقشی اساسی را برای تهویه بازی می‌کردند به طوری که اگر سرعت باد، مناسب بود، حدودا هشتاد درصد عمل تهویه، توسط آن صورت می‌گرفت. وزش باد بر روی پشت بام گلخانه‌ها باعث ایجاد خلأ می‌شد و هوای گرم به وسیله‌ی دریچه‌ها خارج می‌شد؛ در صورت باز بودن دریچه‌های جانبی، هوای خنک وارد محیط می‌شد و اگر دریچه‌ها بسته بودند، هوای گرم به وسیله‌ی دریچه‌ی اصلی خارج می‌شد.
اما با گذشت زمان و پیشرفت معماری گلخانه‌ها، استفاده از ورق‌های پلی اتیلن در سقف گلخانه‌ها رواج پیدا کرد. این موضوع باعث شد تا تعبیه‌ی دریچه‌ها در سقف، کار مشکلی بشود. پس از رو به رو شدن با این چالش بود که مهندسان اقدام به طراحی انواع فن‌های گلخانه به منظور تهویه‌ی هوای محیط را کردند. پس از انجام انواع کنترل‌های ترموستاتیک، فن‌های اولیه، مورد پذیرش اکثر محققین واقع شدند. کم کم انواع فن‌هایی که می‌توانستید به صورت دستی و یا حتی اتوماتیک آن‌ها را کنترل کنید روانه‌ی بازار شدند و به مرور پیشرفت‌های دیگری در این زمینه صورت گرفت.
کاربرد فن گلخانه
همانطور که می‌دانید فن‌های گلخانه به نحوی طراحی شده‌اند که در تمامی شرایط آب و هوایی، بهترین تهویه را برای گلخانه‌ها ایجاد کنند. وقتی که هوای گرم توسط فن‌ها از بین می‌رود، یک خلأ جزئی ایجاد میشود که باعث میشود هوای سردتر از طریق پنجره‌ها و درب‌های باز، جذب شود. به طور کلی فن‌ها به نحوی عمل می‌کنند که هوای گلخانه نه زیاد گرم باشد و نه بیش از حد سرد باشد.
اکثر فن‌های گلخانه، به نحوی طراحی شده‌اند که توسط ورودی‌هایی که در آنان قرار داده شده‌است، می‌توانید درجه حرارتی که برای محیط می‌خواهید را به صورت اتوماتیک برای آنان تعیین کنید. این ویژگی یک مزیت اساسی برای افرادی است که نمی‌توانند به صورت تمام وقت در گلخانه‌ی خود حضور داشته باشند یا آن که بخواهند برای مدتی به مسافرت بروند، چرا که دیگر لازم نیست نگران تهویه‌ی گلخانه باشند. البته این سیستم معایبی نیز به همراه خود خواهد داشت. برای مثال هزینه‌ی خرید و نصب فن‌های گلخانه طبیعتا بالاتر از تعبیه‌ی یک درب ورود و خروج یا ایجاد دریچه‌های بیشتر در گلخانه خواهد بود، اما مزیت‌های آن بر این عیبش غلبه می‌کند.
سیستم فن‌های گلخانه‌ای به نحوی طراحی شده‌اند که تغییرات هوایی مناسبی را در هر دقیقه برای یک محیط در حال رشد ایجاد می‌کنند؛ این تغییرات به نحوی است که میزان دی اکسید کربن مناسب برای فتوسنتز گیاهان نیز تأمین میشود. از طرفی فن گلخانه باعث میشود که از رشد آفات مزاحم بتوانید جلوگیری کنید و به طور همزمان بتوانید میزان گرده افشانی میان گیاهانتان را افزایش بدهید. از طرفی برخی از فن‌ها که در ادامه نیز به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، انتخاب مناسبی برای تنظیم رطوبت فضای درون گلخانه هستند.
انواع فن گلخانه
فن گلخانه، دارای انواع مدل‌های متعددی است که هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. در ادامه با برخی از مهم‌ترین انواع فن گلخانه آشنا می‌شوید:
فن چرخشی
این فن‌ها یکی از مدل‌های بسیار مرسوم در میان فن‌های گلخانه‌ای است که بر روی ستون‌ها، سقف و حتی بر روی زمین می‌توان نصب کرد. این فن‌ها در ابعاد متفاوتی طراحی می‌شوند و می‌توانید سرعت آن‌ها را نیز به راحتی تنظیم کنید اما سرعت آن‌ها نسبت به فن‌های اگزاست که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، کمتر است. اما مزیت این فن نسبت به فن‌های اگزاست آن است که فن چرخشی می‌تواند الگوی جریان مناسب و منعطف‌تری را نسبت به فن اگزاست، ایجاد کند؛ برای مثال اگر بخواهید مکانی از گلخانه را بیشتر سرد یا گرم کنید، کافی است که این فن را به آنجا منتقل کرده و سرعت آن را نیز تنظیم کنید.
فن اگزاست
محبوب‌ترین فن‌های گلخانه‌ای دنیا، فن‌های اگزاست هستند. این فن‌ها با ایجاد اختلاف فشار میان محیط درون گلخانه و بیرون از گلخانه، عمل می‌کنند. برای استفاده از این فن‌ها باید دریچه یا در را در محیط گلخانه‌ی خود در طرف مقابل آن‌ها ایجاد نمایید. وقتی که هوای گرم توسط فن اگزاست از محیط درون گلخانه خارج میشود، فشار منفی ایجاد شده که باعث میشود هوای جدید از طریق دریچه‌هایی که از قبل در رو به روی فن، تعبیه کرده‌اید، وارد محیط گلخانه شود. شما حتی می‌توانید از فن اگزاست برای کاهش رطوبت محیط نیز بهره ببرید. همچنین شما می‌توانید سرعت فن‌های اگزاست را نیز به طور اتوماتیکی تغییر داده و کنترل کنید.
فن خورشیدی
همانطور که از نام این مدل فن معلوم است، فن خورشیدی، انرژی خود را توسط انرژی خورشید در طول روز تأمین می‌کنند. شما می‌توانید بسیاری از فن‌ها را با استفاده از پنل‌های مخصوص به مدل خورشیدی تبدیل کنید؛ برای مثال فن‌های اگزاست بسیاری وجود دارند که با انرژی خورشیدی عمل می‌کنند.
فن ترموستات‌دار
این فن یک وسیله‌ی همه کاره است که خیال شما را بابت کنترل دمای هوای محیط گلخانه راحت خواهد کرد. ترموستات تعبیه شده در این فن باعث میشود که پس از رسیدن دما به نقطه‌ای که از پیش برای آن تعیین کرده‌اید، فن به طور خودکار متوقف شود و در صورت کاهش یا افزایش دما، شروع به فعالیت کند.
محل قرار دادن فن گلخانه
اگر ارتفاع گلخانه‌ی شما کمتر از 4.5 متر باشد، فن را بر روی دیواره‌ی انتهایی گلخانه نصب کرده و دریچه‌ای را در انتهای طرف مخالف آن تعبیه کنید. اما اگر ارتفاع گلخانه بیشتر از 4.5 متر باشد پیشنهاد میشود که فن را در امتداد دیوارهای جانبی قرار بدهید تا بتواند از طریق دو سر دهانه‌ها، هوا را به سمت داخل بکشد. به طور معمول، برای تأمین هوای مناسب، مساحت دهانه‌ی ورودی باید حدودا 1.5 برابر مساحت روی فن باشد؛ این نسبت برای گلخانه‌هایی که دارای پوشش پلی استری هستند، به صورت جدی پیشنهاد میشود.
فن را به گونه‌ای قرار دهید که بیشتر هوا از روی گیاهان رد شود و مقدار کمی از هوا از زیر گلدان‌ها رد بشود. یادتان باشد که ارتفاع فن از سطح زمین حداقل باید 1 متر باشد. همزمان با مهم بودن محل نصب فن‌ها، محل نصب ترموستات‌ها نیز مهم است. چرا که اگر از فن‌های بدون ترموستات استفاده می‌کنید باید عمل تنظیم دما را چک کنید. بهترین محل قرار دادن ترموستات‌ها در مرکز منطقه‌ی در حال رشد و در بالای گیاهان است.
نگهداری از فن گلخانه
برای نگهداری کردن از فن‌های گلخانه‌ای و جلوگیری از خراب شدن احتمالی آن‌ها باید پره‌های فن و موتور را به طور مرتب تمیز کنید. جریان هوا، لایه‌های گرد و غبار زیادی را همراه خود وارد محیط می‌کند که بر روی پره‌های فن می‌نشینند؛ این مواد باعث می‌شوند که موتور فن شما گرم شده و به مرور زمان خراب شود. تسمه‌ی فن را به طور مرتب چک کنید و در صورت فرسوده بودن، آن را تعویض نمایید. تسمه نباید بیش از حد شل و یا سفت باشد.
انرژی و راندمان فن‌های گلخانه‌ای
سعی کنید فن‌هایی را انتخاب کنید که دارای راندمان بالا و مصرف انرژی پایین‌تری هستند. اگر چه خرید این چنین فن‌هایی هزینه‌ی بیشتری را برای شما به همراه خواهد داشت اما مصرف انرژی آن و کارایی بسیار مفیدی که برای شما خواهد داشت، تمام این هزینه‌ها را جبران خواهد کرد. فنی با ولتاژ 115 ولت، شدت جریانی به میزان 13.5 آمپر خواهد داشت اما فنی که دارای راندمان بالاتری است می‌تواند با سی درصد مصرف در انرژی، شدت جریانی به اندازه 9 آمپر داشته باشد.
نسبت بازده تهویه (VER)
اصطلاح VER مخفف عبارت Ventilating Efficiency Ratio است. این عبارت نشان‌دهنده‌ی آن است که فن شما با چه بازدهی اقدام به تهویه‌ی هوای گلخانه می‌کند. سعی کنید در هنگام انتخاب فن، نسبت VERهای هر کدام را با هم مقایسه کنید. عدد به دست آمده توسط این نسبت بر اساس میزان حجم متحرک هوا بر میزان انرژی مصرف شده است. بازه‌ی این عدد بین 10 تا 20 متغیر است و هرچقدر این عدد بیشتر شود فن شما نیز بهتر خواهد بود.
سخن آخر
تهیه‌ی فن برای گلخانه اقدام مهمی در راستای پرورش گیاهانتان است. با توجه به مطالبی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، نحوه‌ی تعیین مدل فن، قرار دادن آن و کاربردهایش، همگی به نیاز شما بستگی خواهد داشت. استفاده از فن‌های گلخانه‌ای باعث راحتی خیال شما بابت کنترل آفات و دمای محیط گلخانه خواهد شد که همین امر نیز انعطاف کاری شما را نیز افزایش خواهد داد.
شما می‌توانید انواع تجهیزات گلخانه‌ای مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.