در قلمه زنی گیاهان , چه مواردی باید رعایت شوند ؟

گیاهان را می‌توان به روش‌های مختلف تکثیر کرد؛ یکی از راه‌های پرورش  گیاهان، قلمه زنی آن‌ها است. در زمان قلمه زنی گیاهان، بخش کوچکی از گیاه قطع شده و با استفاده از آن بخش جدید، گیاهان جدیدی می‌رویند. همچنین، قطع شدن بخش‌های کوچک گیاه به این صورت باعث شده تا در آن محل‌ها نیز، جوانه‌ها و ریشه‌های جدید رشد کنند. اما در نظر داشته باشید که برای قلمه زنی گیاهان، برای کسب بهترین نتیجه و به دست آوردن گیاهان جدید مرغوب، باید چندین مورد را رعایت کنید. در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید تا موارد قابل توجه در قلمه زنی گیاهان را بررسی کنیم.

تکثیر گیاهان با استفاده از قلمه زنی، چه مزیت‌هایی دارد؟

در بعضی موارد، گیاهانی وجود دارند که به علت ظاهر خاص و زیبایی که دارند، تمایل به تکثیر آن‌ها وجود دارد؛ از طرفی ممکن است از طریق کاشت بذر، نتیجه‌ی دلخواه کسب نشود و گیاهانی که از بذر رشد می‌کنند اغلب با گیاه مادر و از یکدیگر متفاوت خواهند بود. یکی از مزایایی که قلمه زنی گیاهان دارد این است که گیاه جدید رشد یافته از قلمه، دقیقا مشابه گیاه مادر خواهد بود. برای مثال اگر گیاه مادر دارای شاخ‌ و برگ‌ها و رنگ‌های متنوع بود، گیاه جدیدی که از قلمه‌ی آن رشد می‌کند، دقیقا همان ویژگی‌ها را دارد. در واقع مهم‌ترین مزیت قلمه زنی گیاه این است که باعث حفظ مشخصات خاص گیاهان در نسل‌های بعدی می‌شود.

از دیگر مزایای قلمه زنی گیاهان، جلوگیری از مشکلات تکثیر بذر است. برای مثال، با استفاده از روش قلمه زنی، می‌توانید درخت جوانی که هنوز به مرحله‌ی گلدهی نرسیده است ( و در نتیجه‌ی آن، دانه‌ای تولید نکرده است )، را به سادگی تکثیر کنید. همچنین استفاده از قلمه زنی، باعث صرفه جویی در زمان نیز می‌شود؛ چرا که برخی از بذرها به سختی جوانه زده و رشد کامل نهال آن‌ها، دو تا سه سال طول می‌کشد. در نتیجه گیاه جدید حاصل از قلمه زنی، سریعتر بالغ شده و زودتر به مرحله‌ی گل دهی می‌رسند.

انواع قلمه

برای قلمه زنی گیاهان و جدا کردن قلمه، تقریبا می‌توان از همه‌ی قسمت‌های گیاه، استفاده کرد اما با این حال اغلب، از ساقه یا برگ گیاهان استفاده می‌شود. قلمه ساقه، شامل یک تکه ساقه به همراه هر گونه برگ یا جوانه متصل است؛ بنابراین قلمه ساقه برای تبدیل به گیاه جدید، کامل و مستقل، فقط نیاز به تشکیل ریشه‌های جدید دارد. در قلمه برگ، همان طور که از اسم آن مشخص است، فقط شامل برگ بوده و برای تبدیل به گیاه جدید، به ساقه‌ها و ریشه‌های جدید نیاز دارد.

• قلمه ساقه

قلمه‌های ساقه را می‌توان هم از گیاهان علفی ( مانند گل‌های باغچه و گیاهان آپارتمانی ) و هم از درختان و درختچه‌های چوبی گرفت. با توجه به تفاوت زمان قلمه زنی گیاهان، زمان رشد آن‌ها و همچنین توانایی در ایجاد ریشه نیز متفاوت خواهند بود. قلمه‌های چوب نرم و علفی، در مقایسه با دیگر قلمه‌ها به ویژه قلمه‌های چوبی، توانایی بیشتری در تولید ریشه داشته و احتمال آنکه به یک گیاه کامل و مستقل تبدیل شوند، بیشتر است.  ( قلمه‌های چوبی، کمترین احتمال ریشه زنی را در میان انواع قلمه‌ها دارند. )

در نظر داشته باشید برای تهیه انواع کود مناسب گیاهان آپارتمانی، موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، می‌توانید از اینجا اقدام کنید.

• قلمه برگ 

قلمه برگ با گرفتن یک برگ از گیاه تهیه می‌شود. این برگ نه تنها باید ریشه‌های جدید، بلکه شاخه‌های جدید نیز ایجاد کند. معمولا در قلمه زنی گیاهان، قلمه برگ پس از رشد، بخشی از گیاه جدید نشده و پس از مدتی ( بعد از تولید ریشه و ساقه )، متلاشی شده و از بین می‌رود. البته قلمه برگ در تعداد محدودی از گیاهان، توانایی ایجاد ریشه‌ها و ساقه‌های جدید از یک برگ را دارند.

• قلمه ریشه

یکی دیگر از انواع قلمه، قلمه‌های ریشه هستند؛ اما تعداد کمی از گونه‌ها را می‌توان با استفاده از آن‌ها تکثیر کرد. قلمه زنی گیاهان برای گرفتن قلمه ریشه، معمولا در زمانی انجام می‌شود که اصطلاحا گیاه خواب است و ریشه‌ی آن، بیشترین میزان انرژی را در خود ذخیره دارد. هر ریشه توانایی ایجاد دو تا سه ساقه جدید را داشته و سپس هر ساقه، ریشه‌های خود را تولید می‌کند و در نهایت قلمه ریشه اصلی از بین می‌رود.

اصول قلمه زنی گیاهان

تکثیر گیاهان به روش قلمه زنی، نیز چالش‌های خاص خود را دارد. در ادامه برخی از آن‌ها و روش‌های مقابله با آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• جذب آب 

با قلمه زنی گیاهان و جدا شدن قلمه از گیاه مادر، قلمه توانایی جذب آب ندارد و از دست دادن بیش از حد آب، موجب از دست رفتن قلمه می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید در زمان قلمه زنی گیاهان ، قسمت‌هایی را به عنوان قلمه جدا کنید که بیشترین میزان آب را دارند؛ از روز قبل، گیاه را آبیاری کرده و قلمه زنی گیاهان را قبل از گرمای حداکثری روز، شروع کنید. پس از جدا کردن قلمه نیز، باید از هدر رفت بیش از حد آب قلمه‌ها جلوگیری کرد؛ برای اینکار باید:

• • بلافاصله، قلمه‌ی جدا شده را در آب قرار داده و یا انتهای آن را در یک کیسه پلاستیکی با حوله کاغذی مرطوب قرار دهید و آن را دور از آفتاب مستقیم نگهداری کنید. همچنین می‌توانید در صورت مقاوم بودن قلمه‌ها نسبت به سرما آن‌ها را در یخچال قرار دهید.
  • در صورتی که قلمه‌ جدا شده، قلمه ساقه است، برگ‌های اضافی آن را جدا کنید؛ چرا که بخش عمده‌ی آب توسط برگ‌ها مصرف می‌شود. همچنین تعداد بیشتر برگ‌ها، پس از مدتی از بین می‌روند. برای اینکار قانونی کلی وجود دارد که 2/1 تا 3/1 برگ‌ها را جدا کنید.
  • یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از هدر رفت آب، بعد از آماده شدن و ریشه زایی قلمه‌ها است. درواقع پس از آماده شدن قلمه و قرار دادن آن در بستر کشت، گلدان را در یک کیسه پلاستیکی بگذارید. در لبه گلدان، نی‌های پلاستیکی یا چوبی برای دوری قلمه از کیسه، قرار دهید. وجود کیسه، تضمین کننده‌ی حفظ رطوبت بوده و سرعت از دست دادن آب را نیز کاهش می‌دهد. سپس گلدان را در مکانی روشن اما دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید تا گیاه جدید، نور مورد نیاز خود را دریافت کند. توجه داشته باشید که گرمای بیش از حد را به گیاه ندهید.

در نظر داشته باشید برای خرید انواع بستر کشت موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، می‌توانید از اینجا وارد شوید.

• بیماری گیاه مادر و قلمه

زخم و خراشی که بر روی گیاه مادر برای قلمه زنی انجام می‌شود، گیاه را در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌دهد؛ همچنین ممکن است در زمان قلمه زنی گیاهان ، گیاه اصلی دچار بیماری بوده و آن به قلمه نیز منتقل شود. برای پیشگیری، در قلمه زنی ، قلمه‌ها را فقط از گیاهان سالم بگیرید. همچنین برای جلوگیری از پخش و گسترش بیماری،  از ابزار و تجهیزات و گلدان‌های تمیز استفاده کنید. علاوه بر این‌ها، بهتر است برای خاک گلدان جدید، از خاک باغچه و خاک‌های قدیمی استفاده کنید؛ چرا که ممکن است باعث بیماری‌های گیاهی شده و با توجه به ضعیف بودن قلمه، این موضوع باعث از بین رفتن قلمه شود.

می‌توانید برای خرید انواع ادوات و تجهیزات مورد نیاز موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، از اینجا اقدام کنید.

• تشکیل ریشه

برای زنده ماندن گیاه جدید، باید تا حد امکان ریشه‌های جدید به سرعت تشکیل شود. درست مانند برگ، ریشه گیاهان برای زندگی به هوا نیاز دارد. غرقاب کردن ریشه و انتهای قلمه‌ها، به علت نبود هوا، باعث می‌شود تا قلمه‌ها به جای تشکیل ریشه، پوسیده شده و از بین بروند. برای مخلوط خاک گلدان قلمه‌های جدید، بهتر است مخلوطی از بستر کشت را مانند مخلوط 50 درصد پرلیت که هوا و آب را به طور مناسبی نگهداری می‌کند، استفاده کنید. اما هر مخلوط گلدانی با زهکشی خوب، قابل قبول است. در نظر داشته باشید برای خرید انواع بستر کشت موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، می‌توانید از اینجا وارد شوید.