گیاه برای رشد و نمو نیاز به سه عنصر اساسی نیتروژن، فسفر و پتاسیم دارد. در صورت عدم وجود هر کدام از این عناصر گیاه می‌تواند بازدهی خود را از دست دهد و در نهایت از بین برود. در نتیجه کشاورزان در صورتی که متوجه کمبود هر کدام از این عناصر در خاک گیاه شوند برای رفع کمبود آن از کودهای مختلفی استفاده می‌نمایند. در این مقاله سعی بر این است که درباره ی کود اوره فسفات و خواص آن بیشتر بپردازیم.

چه عواملی در رشد گیاه موثر هستند؟

به طور کلی دو گروه از عوامل، بر رشد گیاه موثر هستند که به عنوان عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی بیان می شوند.

عوامل ژنتیکی:

منظور از عامل ژنتیکی همان ساختار و تشکیلات ژنتیکی گیاه است. به عبارت دیگر با توجه به خصوصیت ژنتیکی، هر گیاه توان و استعداد معینی برای تولید دارد. عملکرد پتانسیل یا پتانسیل ژنتیکی به پتانسیل یا مقدار تولید گیاه در شرایط مناسب گفته می‌شود.

شناسایی عوامل محدود در محیط رشد، یکی از اهداف پرورش ‌دهندگان گیاهان می‌باشد. آنها با حذف عوامل محدودکننده سعی در افزایش تولید تا حد پتانسیل ژنتیکی را دارند اما به دلیل وجود عوامل محدودکننده، نمی‌توان به سقف پتانسیل رسید ولی می‌توان به آن نزدیک شد.

عوامل محیطی:

عوامل محیطی متعددی وجود دارند که بیش از ۵۲ عامل محیطی تاکنون شناسایی شده اند که می‌توانند رشد گیاه را تحت تاثیر قرار بدهند:

 محیط: مجموعه‌ای از شرایط خارجی که رشد و تکامل موجودات زنده از جمله گیاهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، را محیط می‌گویند. از جمله عوامل داخلی می توان به ژنتیک گیاه اشاره کرد ولی تعدادی از عوامل که در خارج از گیاه وجود دارند و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهند را تحت عنوان محیط شناسایی کرده اند.

یکی از آن عوامل محیطی، خاک است. منبع اصلی عناصر غذایی گیاه برای تغذیه، به جز کربن، اکسیژن و هیدروژن که عمدتاً از طریق آب و هوا تامین می‌گردند، به صورت محلول در خاک است. در خاک تقریباً تمام عناصر غذایی که در جدول تناوبی وجود دارد، موجود می باشد. تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می آید. در تغذیه صحیح گیاه نه تنها باید هر عنصر به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد، بلکه ایجاد تعادل و رعایت نسبت میان میزان عناصر مصرفی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا در حالت عدم تعادل تغذیه ای با افزودن تعدادی از عناصر غذایی نه تنها افزایش عملکرد رخ نمی دهد، بلکه اختلالاتی نیز در رشد گیاه ایجاد شده و در نهایت افت محصول حادث خواهد شد. از آنجائی که این فاکتور به راحتی تحت کنترل زارع یا باغ دار می‌باشد، شناخت این عناصر نقش به سزائی در مدیریت مزرعه یا باغ دارد. یکی از آن عناصر اساسی، فسفر می‌باشد.

اهمیت عنصر فسفر برای گیاهان

فسفر نقشی مهم در تشکیل بافت های جدید گیاهان و تقسیم سلولی دارد. این عنصر سبب رشد مناسب ریشه و بهبود میوه دهی آن می شود. علاوه بر این، عنصر فوق می‌تواند در انتقال انرژی در گیاهان نقش ویژه‌ای داشته باشد.

همانند سایر موجودات زنده گیاهان نیز از وابستگی به فسفر مستثنی نمی‌باشند. به منظور رشد طبیعی گیاه، فتوسنتز، ذخیره و انتقال انرژی نقش این عنصر بسیار پررنگ می‌باشد. بدون وجود فسفر کافی گیاهان قادر به انجام چرخه زندگی خود همانطور که انتظار می‌رود نخواهند بود. فسفر یک جزء مهم DNA است که شامل اطلاعات ژنتیکی همه موجودات زنده است. همچنین این عنصر بخش مهمی از RNA است که کد ژنتیکی ساخت پروتئین و سایر ترکیبات مورد نیاز برای تشکیل ساختار گیاهان را می‌خواند.

به طور کلی ساختار DNA و RNA از فسفر تشکیل شده است و همین امر موجب می‌شود که گیاه برای ادامه ی حیات به این عنصر وابستگی بیشتری داشته باشد. علاوه بر این فسفر برای اجزای ATP بسیار مهم است. ATP در طول فتوسنتز تشکیل می‌شود و فسفر بخشی از ساختار آن را تشکیل می دهد. ATP از زمان رشد تا بلوغ در گیاهان وجود دارد. این ماده می‌تواند سبب پردازش مواد مغذی برای رشد گیاه شود. بنابراین با توجه به دلایل فوق لازم است توجه داشته باشید که حتما در صورتی که خاک گیاه از کمبود این عنصر رنج می‌برد برای رفع کمبود آن از کود اوره فسفات استفاده نمایید.

برای مشاوره و خرید کود اوره فسفات از اینجاوارد شوید.

نقش مهم فسفر در گیاهان

• تشکیل و تقسیم سلولی ( تسریع تقسیم سلولی )
• شرکت در ساختمان فسفولیپیدهای دیواره سلولهای گیاهی
• شرکت در ساختمان فسفات‌های آلی که در فعل و انفعالات انرژی زایی و متابولیسمی دخالت دارند.
• اثر بر روی تکامل یا رشد زایشی گیاهی فسفر برای تشکیل بذر ضروری است. و در اندام‌های زایشی مقدار آن از اندام‌های رویشی بیشتر است.
• رشد و توسعه ریشه‌های فرعی را موجب می‌شود.
• تاثیر در کیفیت محصول خصوصا علوفه سبزیجات و میوه جات
• ازدیاد مقاومت گیاهان در مقابل بیماری‌های گیاه
• تولید چربی و آلبومین
• ازدیاد مقاومت ساقه غلات و جلوگیری از خوابیدن یا ورس ( برعکس ازت)
• تسریع در رسیدن گیاه یا کوتاه کردن دوره رشد خصوصا در غلات
• افزایش جذب مولیبدن توسط گیاه
• خنثی کردن اثرات نامطلوب زیادی ازت در گیاه

علائم کمبود فسفر در گیاه

باید بدانید که اغلب، کمبود فسفر در گیاه مشهود نمی باشد. با این حال اگر گیاهتان به خوبی رشد نمی‌کند و یا برای رسیدن به بلوغ زمان زیادی را صرف می کند می‌توان به کمبود این عنصر تا حدودی پی برد. با این حال برخی علائم در اوایل فصل که دمای خاک کم است آشکار می‌شود. اولین نشانه عدم رشد گیاه می‌باشد. ریشه‌ها به خوبی رشد نمی‌کنند، برگ‌ها ممكن است ضعیف شوند و در صورت کمبود شدید لكه‌هایی بر روی آن ها به وجود آید و یا نوک برگ‌ها سوخته به نظر برسد. از آنجایی که فسفر در گیاهان متحرک است، برگ‌های مسن تر ابتدا شروع به نشان دادن علائم می‌کنند این برگ‌ها ممکن است سبز تیره یا رنگ آبی تیره به نظر برسند و یا به رنگ سبز مایل به بنفش تغییر رنگ پیدا نمایند.

بعضی از برگٰ‌ها ممکن است زرد شوند. در برخی گیاهان مانند ذرت ممکن است حاشیه برگ‌ها و ساقه‌های پایین آن‌ها به رنگ قرمز یا بنفش تغییر رنگ پیدا نماید. در برخی گیاهان مانند گوجه فرنگی، کاهو، ذرت و برنج ممکن است رنگ بنفش روی ساقه‌ها و قسمت زیرین برگ‌ها قابل مشاهده باشد. در گیاه توت فرنگی معمولا برگ‌های توت فرنگی از بیرون به رنگ قرمز یا قهوه ای-قرمز به نظر می‌رسند. توجه نمایید که کمبود این عنصر می تواند منجر به سایر کمبود عناصر مغذی گیاهان نیز شود. به عنوان مثال در حبوبات کمبود عنصر فسفر می‌تواند منجر به کمبود عنصر نیتروژن شود. زیرا این عنصر بر تثبیت نیتروژن توسط باکتری‌ها نقش به سزایی دارد و سبب کاهش عملکرد و پایین آمدن کیفیت گیاه می‌شود.

عوامل موثر بر میزان فسفر موجود در خاک

• PH خاک: بیشتر فسفر در PH حدود 6 تا 7 در دسترس گیاه قرار می گیرد.
• تغذیه متعادل محصولات زراعی: منابع کافی از مواد مغذی گیاهی موجب افزایش جذب عنصر فسفر از خاک می شود، به عنوان مثال، استفاده از کود های حاوی ذرات آلومنیومی به همراه کود فسفر، موجب افزایش جذب فسفر از خاک می شود.
• مواد آلی خاک: خاک‌هایی با مواد آلی بالا، دارای مقادیر قابل توجهی فسفر بوده که می تواند زمینه را برای رشد گیاه فراهم آورد.
• نوع رس خاک: ذرات رس موجود در خاک، تمایل دارند که فسفر را در خاک حفظ یا ثابت کنند، در نتیجه خاک های ریز مانند خاک‌های رسی دارای ظرفیت تثبیت بیشتری نسبت به  خاک های شنی و درشت هستند.
• زمانبندی استفاده از کود اوره فسفات: تثبیت فسفر خاک با زمان تماس بین بخش محلول و ذرات خاک افزایش می یابد، در نتیجه به صورت کارآمدتری از کود اوره فسفات استفاده به عمل می آید.
• دما، تخلخل، رطوبت و تراکم خاک: جذب فسفر توسط گیاه با دمای پایین و هوادهی ضعیف خاک، کاهش می‌یابد. رطوبت بیش از حد خاک به همراه تراکم خاک، موجب کاهش اکسیژن خاک و کاهش توانایی ریشه گیاه در جذب فسفر خاک می‌شود. درنهایت، تراکم باعث کاهش فضای منافذ و در نتیجه هوادهی در ناحیه ریشه خواهد شد.

چرا کود اوره فسفات؟

اوره فسفات با دارا بودن 18 % نیتروژن و 44 % فسفر یکی از کودهای مناسب برای دوره ابتدایی رشد است که باعث تقویت رشد رویشی، توسعه سیستم ریشه ای گیاه و تقویت گلدهی می‌شود. از آن جایی که پی اچ اوره فسفات اسیدی می‌باشد (کمتر از 2)، این کود بسیار مناسب برای مصرف در خاک‌های قلیایی بوده و موجب جذب بهتر عناصر غذایی می‌گردد. از طرف دیگر در صورت استفاده در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، باعث شستشوی سیستم شده و گرفتگی نازل‌ها و قطره چکان ها را برطرف می‌کند.

اوره فسفات بیشترین حلالیت را در میان کل ترکیبات فسفره دارد. همچنین ترکیبی مختص اسیدی کردن خاک‌های آهکی و قلیایی است که با کاهش پی‌اچ محیط و حذف بیکربنات آب موجب حلالیت بالاتر عناصر ریز مغذی می‌شود. اوره فسفات با کاهش سختی آب به طور موثری موجب جلوگیری از رسوب‌گذاری در لوله و تجهیزات آبیاری قطره‌ای، دریپرها و نازل‌ها گشته و هر گونه نیاز به شستشوی اسیدی و تعویض زود هنگام تجهیزات را برطرف می‌سازد و تنها اسیدقوی به شکل جامد است که خطرات اسید مایع را ندارد. اوره فسفات نقش بسزایی در افزیش ریشه‌زایی در ابتدای کاشت کمک به پنجه زنی و استقرار گیاهان گلخانه‌ای و زراعی همچون گندم، جو، ذرت سبزیجات صیفی جات و … دارد. همچنین سبب توسعه‌ی ریشه و افزایش قدرت جذب درختان و محصولات باغی در ابتدای فصل می گردد. نقش موثر اوره فسفات در افزایش تعداد غوزه‌های پنبه و جلوگیری از کوتولگی بوته‌ها، بهبود کیفیت غده‌ها در سیب‌زمینی، جلوگیری از پیچ خوردگی برگ‌ها در انگور بهبود شکل گیری مغز در گردو و جلوگیری از ترشح صمغ بر روی شاخه مرکبات به اثبات رسیده است.

برای مشاوره و خرید کود اوره فسفات از اینجاوارد شوید.

روش مصرف کود اوره فسفات

همانند بسیاری از کودهای مایع، رایج‌ترین روش مصرف کود اوره فسفات، محلول‌پاشی است. اما نکته‌ای که باید قبل از محلول‌پاشی مد نطر داشت این است که با توجه به PH  کود اوره فسفات اسیدی است، قبل از محلول‌پاشی حتما PH محلول را باید کنترل کنید. زیرا که محلول پاشی با محلول های دارای PH کمتر از ۴ می تواند موجب برگ سوزی بشود.