اثرات کشاورزی بر محیط زیست

واقعیت امر این است که در دو دهه‌ی اخیر انسان با خودخواهی هر چه تمامتر نظم طبیعی و چرخه طبیعت را بر هم زده است، بر طبیعت غلبه کرده و نظم آن را به‌نحو وحشتناکی زیر پا گذاشته است. در این سال‌ها، بشر با تفکری تقلیل‌گرا در بخش‌هایی مانند کشاورزی، اکوسیستم طبیعت را از مدار اصلی خود خارج کرده و با هدف تامین کردن نیازهای خود در زمانی کوتاه، همه چیز را به نابودی کشانده است. نتایج منفی این عملکرد خودخواهانه بشر ایجاد مشکلات فراوان در محیط زیست بوده که منجر به آسیب‌های جبران ناپذیری گشته است. ما در این مقاله سعی داریم تا گوشه‌ای از اثرات نامطلوب انسان بر طبیعت در قالب کشاورزی را بازگو کنیم. با ما همراه باشید.

می‌توانید برای تهیه انواع ادوات و تجهیزات باغبانی و کشاورزی موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، از اینجا وارد شوید.

کشاورزی و محیط زیست

در حدود 10 هزار سال پیش بود که انقلاب کشاورزی نخستین اتفاق را برای بشر رقم زد و اجتماعات را تشکیل داد. انقلاب صنعتی، انقلاب شیمیایی و رشد بی‌رویه جمعیت هر کدام سبب شدند که انسان برای حفظ بقا با طبیعت مقابله کند. بشر روزبه‌روز بیشتر پیشرفت کرد و ابزارآلات جدیدی را اختراع کرد تا بتواند با کشاورزی زندگی خود را بگذراند. جنگ جهانی دوم رخ داد و انسان راه و رسم استفاده از آفت‌کش‌ها را یاد گرفت و از کودهای شیمیایی بدون ملاحظه استفاده کرد.

جهان با پیشرفت روزانه و هرچه فناوری‌ها به روز‌تر شدند، اثرات منفی کشاورزی خود را بیشتر نشان داد و محیط زیست هرچه بیشتر رو به اضمحلال رفته و نابود تر شد. به طوری که در سال‌های اخیر یکی از مباحث رو به رشد در دنیای امروز توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست در باب مبحث پایداری بوده است. متاسفانه در سال‌های اخیر یکی از بدترین اتفاقات رخ داده انفجار بی‌رویه جمعیت و رقابت بر سر تصاحب اراضی بوده است که عواقب جبران ناپذیری را به همراه داشته است.

اثر نامطلوب کشاورزی بر محیط زیست

باتلاقی شدن زمین، فرسایش خاک، آلوده شدن منابع آب، استخراج بی رویه‌ی مواد مغذی در خاک، جنگل زدایی، شور شدن خاک و غیره، همگی از اثرات نامطلوب کشاورزی بی رویه و استفاده از کودها و مواد شیمیایی بر روی زمین هستند. در این بخش توضیح خواهیم داد که کشاورزی نادرست و بی‌رویه چه اثرات مخربی بر محیط زیست خواهد گذاشت.

• تاثیر کشاورزی بر خاک در ایران

محققان اخیرا به این موضوع رسیده‌اند که کشاورزی و استفاده بدون حد و اندازه از فناوری‌های جدید برای حاصلخیزی و باروری هرچه بیشتر خاک، سبب شده تا در سیستم و ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک تغییرات زیادی ایجاد شود. این امر موجب بر هم خوردن روابط و میکرو ارگانیسم‌های مابین گیاهان و خاک نیز شده است. اما مهمترین و بدترین مشکل، فرسایش ایجاد شده در خاک است که به دلیل افزایش تولید بی‌رویه محصولات کشاورزی بوجود آمده است. متاسفانه موضوع فرسایش خاک در کشورمان بسیار نگران کننده است. هر ساله چیزی در حدود 130 هزار هکتار مرتع و 500 هزار هکتار جنگل در ایران تخریب شده که موجب از دست رفتن خاک زیادی می‌شوند. در کنار این موضوع مشکل دیگری که به شدت خودنمایی می‌کند این است که مقدار زیادی از این خاک شور و بلا استفاده است که متاسفانه به حال خود رها شده‌اند.

• نابودی و هدر رفتن منابع غذایی

بطور کلی اندازه‌گیری مواد غذایی که در خاک از بین رفته و نابود می‌شوند، کاری دشوار است. بخش‌های مربوطه به وسیله روان‌آب‌ها این هدر رفت را اندازه گرفته و میزان آن را مشخص می‌کنند. البته میزان این هدر رفت در اصل به شیب زمین و سیستم کاشت بستگی دارد.

• تاثیر فرسایش بر توان تولیدی خاک

خاکی که دچار فرسایش شود به هیچ عنوان برای کشاورزی مناسب نیست. علت آن‌هم این است که این خاک توان نگهداری آب را در خود نداشته و مواد مغذی خود را نیز از دست داده‌ است.

اثرات کودها و سموم کشاورزی بر خاک

از دیگر مشکلات ایجاد شده در کشاورزی، اثر مخربی است که مواد شیمیایی، آفت‌کش‌ها و کودها بر روی خاک می‌گذارند. این امر سبب ایجاد مشکلات زیادی در بخش‌های کشاورزی، زیست محیطی و اقتصادی شده‌است. متاسفانه استفاده از مواد شیمیایی و آفت‌کش‌ها در کشورهای در حال توسعه روزبه‌روز افزایش می‌یابد. از طرفی آلودگی آب‌ها به واسطه استفاده از آفت‌کش‌ها و کودها نیز به شدت در حال افزایش است. در این بین دو عنصر نیتروژن و فسفر بیشترین آلودگی را برای خاک بوجود آورده‌اند.

تاثیر کشاورزی بر تغییرات اقلیمی

تغییر کاربری اراضی و تولید بیش از حد در حوزه کشاورزی، همینطور افزایش یافتن گازهای گلخانه‌ای، همگی سبب شده‌اند تا تغییراتی محسوس و اساسی در اقلیم بوجود بیاید. این تغییرات اقلیمی باعث بالا آمدن آب دریاها شده و امراض و بیماری‌های گوناگون را با خود به ارمغان می‌آورند. همینطور افزایش بی‌رویه جنگل‌زدایی و نابودی فضای سبز سبب استفاده بیش از حد از سوخت‌های فسیلی شده که در نتیجه کربن دی اکسید زیادی را آزاد می‌کنند و در نهایت گرم شدن بیش از حد زمین را به همراه دارد.

کشاورزی و محدود شدن تنوع زیستی در زمین

کشاورزی بی‌رویه کم شدن گونه‌های زیستی را بهمراه دارد. از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری که سبب کم شدن ذخایر ژنتیکی در زمین خواهد شد. زیاد شدن و افزایش یافتن میزان تولید، همچنین اصلاح شدن و ایجاد تغییرات ژنتیکی در محصولات کشاورزی و به وجود آمدن گیاهان تراریخته، همگی موجب شده‌اند تا منابع ژنتیکی از پایه و اساس تغییر کرده و دست خورده شوند. این امر سبب شده است تا گذشت زمان کاهش تنوع زیستی برای گیاهان و موجودات بوجود آید. همچنین بکار بردن آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی سبب شده است تا زیستگاه بسیاری از جانوران نابود شده و منقرض شوند.

سخن پایانی

یکی از راهکارهای بسیار عملکردی برای جلوگیری از نابودی خاک به وسیله کشاورزی بی‌رویه، استفاده از روش‌های کشاورزی ارگانیک است. این روش کمک می‌کند تا تولید محصولات در راستای حفاظت از محیط زیست باشد. این سیستم کمک می‌کند تا محصولاتی باکیفیت و با راندمان کاری بالا تولید شوند که کمترین آسیب را به محیط زیست خواهند زد.