کود مناسب گیاهان آپارتمانی چیست؟ در پاسخ به این سوال، چنانچه بخواهیم تنها از یک کود نام ببریم که تقریبا برای همه گیاهان مناسب باشد و به راحتی تهیه و استفاده شود و نیز نتیجه آن به سرعت دیده شود، آن کود از نظر ما “کود کامل سه بیست” خواهد بود. در ادامه بیشتر در مورد این کود سخن خواهیم گفت.
حالا اجازه دهید به صورت دقیق‌تر و مفصل‌تر به جواب سوال «کود مناسب گیاهان آپارتمانی چیست؟»، بپردازیم: در ابتدا باید گفت که این سوال بسیار کلی است و در جواب آن قبل از هر چیز باید مشخص کنیم که منظور ما از کلمه «مناسب»، دقیقاً چیست؟ آیا منظور سالم‌ترین کود برای خاک و محیط زیست است؟ یا موثرترین کود در کوتاه‌مدت و یا موثرترین آن در بلند مدت؟ شاید راحت‌ترین کود در استفاده و به‌صرفه‌ترین در قیمت مطلوب است و یا اینکه ترکیبی از تمام این موارد مد نظر است؟
ما در این مقاله کودهای مختلف را از چند جهت مقایسه خواهیم کرد تا ضمن این مقایسه‌ها، شما عزیزان بتوانید بسته به شرایط و اولویت‌های خود کود مناسب برای گیاه آپارتمانی خود را بیابید:
- مقایسه کودها از جهت مواد تشکیل‌دهنده کود
- مقایسه کودها از جهت منشاء کود
- مقایسه کودها از جهت فرم کود
اصل اول در انتخاب کود مناسب برای گیاهان آپارتمانی
بهترین کود برای گیاهان آپارتمانی، کودی است که بتواند کمبودهای غذایی آن گیاه را به شیوه مطلوب صاحب گیاه، برطرف کند. طبق این تعریف، اولین اصل در انتخاب یک کود خوب این است که آن کود بتواند کمبودهای خاک را از نظر مواد مغذی مورد نیاز گیاه تامین نماید. اما ما به عنوان یک فرد معمولی که دانش و تخصصی در زمینه کشاورزی نداریم چطور متوجه شویم که گیاه ما از چه کمبودی رنج می برد؟ اینجاست که یک مرور چند خطی در مورد نیازهای غذایی کلی گیاهان، راهگشا است. البته راهگشا برای رسیدن به یک جواب کلی و ساده‌سازی شده در مورد کوددهی گیاهان.
در واقع این یک گیاه‌پزشک است که میتواند با مشاهده ظاهر یک گیاه و استفاده از ابزار تشخیصی همچون کیت‌های کشاورزی، متوجه شود که آن گیاه دقیقاً از چه کمبودهای غذایی و غیرغذایی رنج می‌برد و نسخه لازم و کوددهی مناسب آن را تجویز نماید.
پیشنهاد مطالعه: آیا واقعا موسیقی بر روی گل و گیاه تاثیر دارد؟
مروری کلی بر نیازهای غذایی گیاهان
گیاهان به طور کلی به برخی مواد درشت‌مغذی و ریزمغذی نیاز دارند که برخی از آنها را توسط نور، آب و دی اکسید کربن موجود در هوا و برخی دیگر را از خاک تامین می‌کنند. خاک گلدان محدود است و برخی مواد مغذی موجود در آن ضمن آبیاری، شسته می‌شوند. بنابراین دارنده گیاه می‌باید در فواصل مناسب مواد مغذی مورد نیاز گیاه را (که میزان آن به مرور زمان در خاک کاهش یافته است) به خاک گلدان اضافه کند که به این امر کوددهی گفته می‌شود و از ملزومات داشتن یک گیاه با طراوت و پرجلوه طی زمان طولانی است.
طبق آن‌چه گفته شد، در اینجا باید به جواب این سوال برسیم: کدام مواد مغذی مورد نیاز گیاه هستند که به مرور زمان میزان آنها در خاک گلدان کاهش پیدا می‌کند؟ ناگفته پیداست که جواب این سوال همان جواب سوال طرح شده در تیتر مقاله و چیزی است که قبل از اقدام به خرید کود باید بدانیم.
خاک گلدان به مرور زمان دچار کمبود کدام مواد مغذی می‌شود؟
مهم‌ترین درشت‌مغذی‌هایی که میزان آنها در خاک گلدان به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند عبارت هستند از: نیتروژن، فسفر و پتاسیم. برخی از ریزمغذی‌های مورد نیاز گیاه به مدت طولانی در خاک گلدان باقی می‌مانند اما میزان برخی از آنها همچون کلسیم، منیزیم، گوگرد، روی، مولیبدن، بور، آهن و مس به مرور زمان در خاک گلدان کاهش پیدا می‌کند.
کود مناسب گیاهان آپارتمانی از نظر مواد مغذی تشکیل‌دهنده کود
گفتیم که بهترین کود، کودی است که کمبودهای غذایی گیاه را برطرف کند و این کمبودها به صورت کلی شامل کمبود درشت‌مغذی‌های نیتروژن، فسفر و پتاسیم و ریزمغذی‌هایی همچون کلسیم، منیزیم، گوگرد، روی، مولیبدن، بور، آهن و مس می‌باشد . بنابراین کود مناسب، کودی است که شامل مواد مذکور بوده و کمبود آنها را در خاک گلدان جبران کند. یکی از رایج‌ترین این کودها همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم کود کامل سه بیست است.
آشنایی با کود کامل سه بیست
کودکاملسهبیست به کودی گفته می‌شود که عدد NPK آن، ۲۰ ۲۰ ۲۰ باشد که این بدان معناست که ۲۰ درصد این کود از نیتروژن، ۲۰ درصد آن از فسفر و ۲۰ درصد دیگر آن از پتاسیم تشکیل‌شده است.
همچنین صفت «کامل» از این جهت به این کود نسبت داده شده است که حاوی میزان مناسبی از ریزمغذی‌های مفیدی همچون بور، مس، آهن، منگنز، مولیبدن و روی نیز هست.
عدد NPK و علت تفاوت آن در کودهای مختلف
حروف انگلیسی NPK به ترتیب حروف اول معادل کلمات نیتروژن، فسفر و پتاسیم به انگلیسی هستند و عدد متناظر با آنها بیانگر میزان استفاده از آن ماده در کود است. تفاوت عدد NPK نشان دهنده تفاوت میزان استفاده از سه درشت مغذی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در کودNPKیاکودماکرو است و این تفاوت‌ها موجب تفاوت کارایی کود می‌شود. مثلا برای گیاهان آپارتمانی بدون گل، استفاده از کودی که نیتروژن بالاتری داشته باشد مناسب‌تر است در حالی‌که برای گیاهان آپارتمانی گل‌دار، کودی مناسب‌تر است که حاوی پتاسیم و فسفر بیشتری باشد مثلا یکی از کودهای مفید برای گل‌دهی، کود ۳۶-۱۲-۱۲ می باشد یعنی ۱۲ درصد این کود از نیتروژن، ۱۲ درصد دیگر از فسفر و ۳۶ درصد آن از پتاسیم است که همانطور که ملاحظه می‌فرمایید میزان پتاسیم آن سه برابر میزان ازت(نیتروژن) و فسفر است. مثالی دیگر از یک کود ماکرو با عدد NPK متفاوت، کود ریشه‌زایی ۱۰-۵۲-۱۰ است که در مواقعی همچون زمان قلمه‌زنی می‌توانید از آن بهره بگیرید.
پیشنهاد مطالعه: ۵ دلیل استفاده از کود اوره در رشد گیاهان
مروری بر تنوع کودهای مناسب گیاهان آپارتمانی
تنوع کودهای مناسب گیاهان آپارتمانی محدود به کودهای ماکرو با عددهای NPK متفاوت نمی‌شود. بسیاری از ما با کود آهن آشنا هستیم اما باید بدانید که نه تنها آهن بلکه بسیاری از ریزمغذی‌های مختلف مورد نیاز گیاه به صورت جداگانه تحت عنوان کودهایریزمغذی یا کودهای میکرو، فروخته می‌شوند تا بتوانند به صورت موردی نیز جوابگوی کمبودهای غذایی گیاهان آپارتمانی باشند.
شاید کودهای آلی و ارگانیک نام‌آشنایی همچون کمپوست و “ورمی کمپوست” را که به عنوان بستر کشت استفاده می‌شوند یا کودآهن را همه ما بشناسیم اما بعید به نظر می‌رسد که اغلب شما عزیزان پیش از این با کودهای هیومیک اسید و اسید آمینه آشنا شده باشید.آیا شما تاکنون شنیده بودید که کودهایی موسوم به کود ضد تنش وجود دارند که به مقاومت گیاهان در برابر تغییرات محیطی همچون تغییرات دما، خشکی و رطوبت هوا و آفت‌زدگی کمک می‌کنند؟
یکی از این کودهای ضد تنش، کوداسیدآمینه نام دارد که آمینو اسیدهای مهم موجود در آن به گیاه کمک می‌کند تا پروتئین مورد نیاز خود را با زحمت کمتری بسازد و بنابراین انرژی بیشتری را برای خود صرفه‌جویی نماید. همچنین کودهیومیکاسیدنیز نوعی کود ضد تنش طبیعی و بسیار موثر و کاربردی است که تنها یکی از مزایای آن افزایش فعالیت میکروارگانیسمهای مفید موجود در خاک و تقویت خاک و ریشه و گیاه است.
کدام کودها را برای گیاهان آپارتمانی خودم انتخاب کنم؟
عزیزانی که دوست دارند با استفاده از گیاهان آپارتمانی به محیط خانه خود روح، طراوت و زندگی ببخشند احتمالا دوست دارند که مجموعه کوچکی از چند کود مناسب گیاهان آپارتمانی خود را در خانه و در دسترس داشته باشند. اما برای این منظور کدام کودها را انتخاب کنیم؟ شاید یکی از بهترین انتخابها برای تهیه پکیجکودکاملگیاهانآپارتمانی، عبارت باشد از یک کود پایه، یک کود مناسب گل‌دهی، کود آهن، کود محبوب هیومیک اسید و کود ضد تنش اسید آمینه.
تا اینجا به بررسی بهترین کود برای گیاهان آپارتمانی از جهت مواد تشکیل‌دهنده کود پرداختیم اما سوال‌های دیگر این است که از میان اشکال مختلف کود، کدام یک را برگزینیم و یا اینکه کود شیمیایی و کود ارگانیک چه تفاوت‌هایی دارند و کدام انتخاب بهتری است؟ در ادامه به جواب این سوال‌ها خواهیم پرداخت با امید به اینکه توانسته باشیم تا انتهای مقاله، سوال «کود مناسب گیاهان آپارتمانی چیست؟» را متناسب با روحیه و شرایط زندگی شما، پاسخ گفته باشیم.
پیشنهاد مطالعه: راهکارهای جلوگیری از پژمردگی گل در خانه
مقایسه کودها از جهت فرم کود
کودها به طور کلی به اشکال زیر استفاده می‌شوند:
کود جامد، خود به اشکال مختلف در بازار موجود است که رایج‌ترین آنها پودری، گرانوله، دانه‌ای و قرص‌های آهسته‌رهش می‌باشد. کودهای جامد یا در سطح خاک گلدان قرار گرفته و یا با خاک مخلوط می‌شوند. کودهای مایع و ژله‌ای پیش از کوددهی، با آب کافی رقیق شده و سپس پای گلدان ریخته می‌شوند و یا اینکه روی برگ‌‌ها و شاخه‌ها اسپری می‌شوند .
کود مایع بهتر است یا کود جامد
تفاوت کود مایع و جامد را در چند زمینه بررسی می‌کنیم:
- میزان جذب
- میزان دقت
- نحوه نگهداری
میزان جذب: کود مایع به سرعت جذب می‌شود به همین دلیل زیاده روی در کوددهی میتواند موجب سوختن گیاه شود. کود مایع به علت جذب سریع باید به دفعات متعدد و هر بار به میزان کم مورد استفاده قرار گیرد. کود جامد از آنجا که به مرور مواد مغذی خود را در خاک آزاد می‌کند به تعداد دفعات کمتری مورد استفاده قرار می‌گیرد و بنابراین کلا استفاده از آن بسیار راحت‌تر است.
میزان دقت: استفاده از کود مایع دقیق‌تر از کود جامد است و مراقب گیاه میتواند دقیقا همان میزان از مواد مغذی را که گیاه به آن نیاز دارد به آن برساند؛ نه کمی کمتر و نه کمی بیشتر.
نحوه نگهداری: نگهداری از کود جامد راحت‌تر است و شاید بتوان گفت که تاریخ انقضای آن نامحدود است اما کودهای مایع دارای محدودیت زمانی برای مصرف هستند. زمانی که گیاه شما پژمرده و بیمارگونه است با استفاده از کود مایع می‌توانید به سرعت به داد گیاه بی‌زبان خود برسید و شادابی و زندگی را به آن برگردانید اما برای کوددهی گیاهان آپارتمانی سرحال، کود جامد گزینه مناسب‌تری به نظر می‌رسد.
مقایسه کودها از جهت منشا کود
کودهای گیاهی را از جهت منشا تشکیل و تولید آنها می‌توان به دو گروه کلی تقسیم کرد:
- کودهای شیمیایی
- کودهای آلی یا ارگانیک
کودهای شیمیایی در کارخانه و با ترکیب‌های مختلفی از عناصری همچون نیتروژن، پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و… تولید می‌شوند. کودهای آلی یا ارگانیک منشا طبیعی داشته و از ضایعات گیاهی و فضولات حیوانی همچون فضولات کرم خاکی، ماهی، مرغ و گوسفند تهیه می‌شوند. کودهای آلی خود به زیرگروه‌های بیشتری همچون کود سبز، کود حیوانی، کمپوست و کودهایبیولوژیک و زیستی تقسیم می‌شوند.
کود زیستی حاوی میکروارگانیسمهای مفیدی است که بر اساس نوع این میکروارگانیسم‌ها به دسته‌هایی همچون قارچی، جلبکی، زیست باکتری و… تقسیم می‌شود. باید گفت این نوع از کود، در کشاورزی کلان استفاده می‌شود و نه در نگهداری گیاهان آپارتمانی.کود جلبک دریایی و ورمی کمپوست(فضولات کرم خاکی) دو مورد از ده‌ها کود آلی و ارگانیک شناخته شده هستند.
کود مناسب گیاهان آپارتمانی؛ کود شیمیایی، آلی یا خانگی؟
در ابتدا بگوییم از آنجا که گیاهان آپارتمانی خوراکی نیستند، دست ما برای استفاده از کودهای شیمیایی بازتر از زمانی است که می‌خواهیم برای پرورش میوه‌ها یا سبزیجات، کود انتخاب کنیم. مقایسه کود آلی و کود شیمیایی: مسلما اگر بخواهیم کود مورد استفاده ما برای گیاهان آپارتمانی، دوست‌دار محیط زیست باشد نباید از بین کودهای شیمیایی انتخاب کنیم این در حالی است که کودهای شیمیایی مایع به سرعت و دقیقا به صورت اجزای مورد نیاز گیاه جذب می‌شوند و بنابراین به سرعت گیاه شما را شاداب و سرحال می‌کنند ضمن اینکه ارزان هستند و استفاده از آنها نیز راحت و دقیق است.
منظور از دقیق آن است که شما می‌توانید به صورت کاملا کنترل شده به گیاه خود کود بدهید و مطمئن باشید کودی که به گیاه می‌رسد بیشتر از میزان مورد نیاز گیاه نیست که برای آن اشکال ایجاد کند. از سوی دیگر کودهای آلی اگرچه به اندازه کودهای شیمیایی زود-بازده نیستند اما ضمن صدمه نزدن به محیط زیست، موجب غنای خاک و افزایش کیفیت آن نیز می‌شوند در صورتی‌که کودهای شیمیایی به مرور موجب کاهش بهره‌وری خاک می‌شوند.
مقایسه کود آلی و کود خانگی: کودهای آلی که منشاء طبیعی دارند در بازار موجود هستند. این کودها به صورت کارشناسی شده، تولید شده‌اند و میزان مواد مختلف موجود در آنها روی بسته‌بندی درج شده است و بنابراین می‌توانند به صورت تخصصی و کارآمد مورد استفاده قرار گیرند. اما ممکن است خودتان بخواهید از پسماند خوراکی‌های مصرفی در خانه مثل پوست تخم‌مرغ، پوست موز، آب برنج، تفاله قهوه، تفاله چای یا موادی همچون خاکستر چوب و پودر استخوان حیوانی به عنوان کود ارگانیک استفاده نمایید. سوال این است که چنین کاری مطلوب است یا خیر؟ مسلماً تمام مواد ذکر شده، در صورت انتخاب درست، کودهای مفیدی برای گیاه شما خواهند بود اما نکته در این است که نیاز گیاهان مختلف، متفاوت است و اگر پشت این انتخابها دانش کشاورزی و کارشناسی‌های لازم وجود نداشته باشد می‌توانند برای گیاه شما مضر واقع شوند مثلا:
تفاله قهوه: تفاله قهوه اگرچه حاوی هر سه درشت‌مغذی مورد نیاز گیاه هست اما موجب اسیدی شدن خاک می‌شود در حالی که بعضی از گیاهان به خاک قلیایی نیاز دارند. آیا شما می‌دانید که گیاه آپارتمانی شما با خاک اسیدی سازگار است یا یا خاک قلیایی؟
پوست موز: چنانچه پوست موز را به صورت خشک نشده در گلدان بریزید کپک می‌زند بنابراین باید پیش از استفاده، آن را خشک کرد. آیا شما می‌دانید چقدر پوست موز برای تامین پتاسیم گیاه شما مناسب است؟
تفاله چای: ریختن تفاله چای پای گلدان، در صورت ضدعفونی‌شده نبودن خاک، موجب رشد حشره در گلدان می‌شود.
ضمن این مثال‌ها، خدمت شما عزیزان عرض کردیم که استفاده از کود خانگی بی‌نیاز از دانش تخصصی نیست. شما در صورتی می‌توانید از این روش‌ها استفاده کنید و از آن نتیجه بگیرید که با دقت و حوصله از افرادی کمک بگیرید که سالهاست از این روش‌ها برای مراقبت از گیاه آپارتمانی مشابه گیاه شما استفاده کرده و تاثیر آن را روی گیاه خود آزموده‌اند.
پیشنهاد مطالعه:اهمیت انواع ریز مغذی‌ها در رشد گیاهان
کلام آخر
به انتهای مقاله کود مناسب گیاهان آپارتمانی رسیدیم و کلام آخر ما تکراری از کلام اول ما است و آن اینکه: کودهای آلی دوست‌دار محیط زیست هستند، کودهای شیمیایی بسیار موثر و سریع عمل می‌کنند. استفاده درست از کودهای خانگی نیاز به تجربه کافی دارد و این شما هستید که کلمه مناسب را با استفاده از واژه‌نامه شرایط زندگی و روحیات خود ترجمه می‌کنید.
نویسنده: معصومه غنیان