ریشه یکی از مهم‌ترین قسمت‌های گیاهان است؛ چرا که توسط ریشه‌ی گیاه است که مواد ضروری و مورد نیاز گیاه مانند آب، اکسیژن، مواد معدنی و دیگر عناصر اصلی برای رشد گیاه، جذب شده و به سمت ساقه‌ها، برگ‌ها و گل‌ها هدایت می‌کند؛ جایی که می‌توانند با نور خورشید فتوسنتز کرده تا قند و انرژی را برای گیاه تولید کنند.
ریشه‌های بسیاری از گیاهان، درون خاک قرار گرفته و علاوه بر استحکام گیاه در جای خود، باعث مقاومت آن‌ها در برابر نیروهای آب و باد جاری و یا جریان گِل، می‌شوند. علاوه بر این‌ها، طبق آخرین کشفیات دانشمندان، در واقع ریشه‌ها از خود ترکیباتی ترشح می‌کنند که با تاثیر بر میکروارگانیسم‌های موجود در خاک، می‌تواند به محافظت از گیاهان در برابر بیماری‌ها و افزایش جذب مواد مغذی از خاک، کمک می‌کند.
به طور کلی، ریشه‌ها نقش بسیار مهمی در گیاهان دارند. البته گاهی اوقات ممکن است به دلیل دلایل مختلف، فرایندهای ریشه زایی در گیاهان با تاخیر مواجه شده و حتی ممکن است زمان‌هایی برای سرعت بخشیدن به رشد گیاهان، نیاز به تقویت فرایند ریشه زایی باشد. در این مواقع، یکی از روش‌هایی که به کار گرفته میشود، استفاده از کودهای ریشه زایی است. در ادامه‌ی مقاله به بررسی 5 روش افزایش و تقویت ریشه زایی در گیاهان می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.
در نظر داشته باشید می‌توانید انواع کود موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران را از اینجا تهیه کنید.
در ادامه 5 روش افزایش و تقویت ریشه زایی در گیاهان را معرفی و بررسی می‌کنیم
1. تامین مواد مغذی ضروری
فسفر و پتاسیم، دو مورد از مهم‌ترین مواد مغذی برای رشد گیاهان هستند. این دو و دیگر مواد مغذی، گیاهان را به از بین بردن ایجاد ریشه‌های جدید و همچنین تقویت ریشه‌های قدیمی، تشویق می‌کنند. فسفر باعث ایجاد سیستم‌های ریشه سالم در ابتدای رشد کمک می‌کند و همچنین باعث رشد ریشه، گلدهی و تشکیل میوه میشود. از سمت دیگر، پتاسیم می‌تواند دیواره‌ی سلولی گیاهان را ضخیم‌تر کرده و تحمل گیاهان را در برابر تنش‌ها افزایش دهد. این بدان معنی است که کودهای حاوی فسفر و پتاسیم بالا، به ویژه در طول فصل رشد فعال مفید هستند.
در نظر داشته باشید می‌توانید برای تهیه گروه محصولات کودهای پودری ماکرو(NPK) موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، از اینجا اقدام کنید.
- کود N-P-K
یکی از روش‌های تامین مواد مغذی برای گیاهان، استفاده از کودهای N-P-K است؛ کودهای تجاری معمولاً نسبت N-P-K را نشان می‌دهند که به ترتیب درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم را نشان می‌دهد. برای افزایش و تقویت رشد ریشه، در زمان تهیه کودهای N-P-K، دقت داشته باشید که عدد دوم و سوم بزرگتر از اولی باشند. به عنوان مثال، یک کود 3-20-20، حاوی 3 درصد نیتروژن، 20 درصد فسفر و 20 درصد پتاسیم بوده و برای رشد قوی و سالم ریشه‌ها بسیار مفید است. علت کم بودن درصد نیتروژن، این است که ازدیاد آن به طور همزمان علاوه بر افزایش رشد ریشه‌ها، باعث افزایش گل دهی و میوه دهی نیز میشود.
اگر می‌خواهید رشد ریشه‌ها را بدون افزایش گل دهی و میوه دهی، تقویت کنید، قبل از کاشت گیاهان کود N-P-K اضافه کنید؛ می‌توانید کود را کمی در خاک قرار دهید تا ریشه‌های در حال رشد، بتوانند به آن‌ها برسند. استفاده از این کودها در زمان‌های بعدی بعد از رشد اولیه، باعث تحریک گل دهی میشود.
2. هورمون‌های محرک ریشه
اکسین یک هورمون گیاهی است که نقش مهمی در رشد و نمو گیاه به عنوان تنظیم کننده بسیاری از فرآیندهای بیولوژیکی به ویژه IAA، IBA و NAA ایفا می‌کند. اکسین به طور طبیعی بر روی ریشه‌ها اثر گذاشته و باعث رشد و نمو بیشتر و زودتر ریشه‌ها شده و در نتیجه تعداد آن‌ها نیز بیشتر میشود. همچنین این هورمون به طور گسترده‌ای در تحریک جوانه زنی ریشه در قلمه زنی گیاهان استفاده میشود.
می‌توانید برای اطلاعات بیشتر ، مقاله‌ی ” در قلمه زنی گیاهان چه مواردی باید رعایت شود؟ ” را از اینجا مطالعه کنید.
3. کود ریشه زایی
بعضی از گیاهان، برای شروع به رشد نیاز به محرکی دارند تا ریشه‌های اولیه‌شان ایجاد شود. برخی دیگر از گیاهان، برای استحکام بیشتر و حمایت از بخش‌های بالایی گیاه، به ریشه‌های بیشتر با ساختار محکم‌تری احتیاج دارند. اگرچه که می‌توان برای اینکار، خاک را با روش‌هایی تقویت کرد، اما گزینه‌ی هوشمندتری وجود دارد که آن استفاده از کود ریشه زایی است با استفاده از مواد مغذی، سریعتر و به طور طبیعی باعث افزایش ریشه زایی گیاهان میشود.
4. کود زیستی میکروبی
کود میکروبی به طور گسترده در محافظت و تقویت رشد ریشه استفاده میشود. از یک طرف در کنترل پاتوژن‌های مضر، محافظت از ریشه در برابر سموم و بیماری‌های موجود در خاک تأثیر خوبی دارند. از سوی دیگر، آن‌ها می‌توانند مواد مغذی نامحلول و ریز مغذی‌ها را در خاک تجزیه کنند و اجازه دهند آسان‌تر توسط گیاهان جذب شوند. همچنین با تقویت تولید و انتشار مواد طبیعی مفید مانند اکسین‌ها، سیتوکینین‌ها، باعث تقویت رشد ریشه‌ها می‌شوند.
در نظر داشته باشید برای تهیه انواع محرک‌های رشد و آمینو اسیدها موجود در فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران، از اینجا وارد شوید.
5. مدیریت مناسب
شاید بتوان گفت، موثرترین راه حفظ گیاه و دریافت بهترین نتیجه از آن‌ها، داشتن برنامه و مدیریت مناسب و منظم برای آن‌هاست.
- کودهای تقویت کننده ریشه (که حاوی مقدار زیادی فسفر است ) و کود ریشه‌زایی را طبق برنامه منظمی، اعمال کنید.
- از دمای مناسب رشد اطمینان حاصل کنید.
- نور کافی را تامین کنید.
- در آبیاری گیاهان، زیاده روی نکنید.
سخن آخر
همان طور که در این مقاله مطرح شد، از روش‌های متفاوتی می‌توان ریشه زایی گیاهان را تقویت کرد. اما یکی از مهم‌ترین سوالاتی که ممکن است مطرح شود این است که در ابتدای کاشت گیاهان ریشه‌ها در آب سریعتر رشد می‌کنند یا در خاک؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که ریشه برخی از گیاهان در آب سریعتر از خاک رشد می‌کنند. با این حال، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- pH خاک و آب: اگر خاک یا آب خیلی اسیدی یا بازی (قلیایی) باشد، ممکن است ریشه‌ها نتوانند مواد مغذی را برای رشد جذب کنند. در نتیجه با توجه به نوع گیاه، میزان PH آب یا خاک را تنظیم کنید.
- سطح مواد مغذی: کمبود مواد مغذی (یا سمیت در مورد زیاد) نیز می‌تواند بر سرعت رشد ریشه تأثیر بگذارد.
- تراکم خاک: ریشه‌ها برای رشد مناسب به هوا و آب نیاز دارند. خاکی که خیلی خشک است، آب کافی برای جذب مواد مغذی را برای ریشه‌ها فراهم نمی‌کند. خاکی که بیش از حد مرطوب باشد، فضایی برای هوا نخواهد داشت که این امر باعث محرومیت ریشه‌ها از اکسیژن میشود.
- هوادهی آب: ریشه‌های موجود در آب برای رشد مناسب به هوا نیاز دارند، بنابراین هوادهی با پمپ در سیستم‌های هیدروپونیک در مقیاس بزرگ ضروری است.
به طور کلی، با توجه به نوع گیاه و شرایط محیطی موجود، فرایند ریش زایی آن‌ها را در آب و یا خاک می‌تواند انجام شود.