مزایا و معایب اختلاط سموم و کودها

اختلاط سموم و کود امروزه با توجه به افزایش هزینه های تولید محصولات کشاورزی، مورد توجه تمامی کشاورزان و به خصوص تولید کنندگان بزرگ کشورمان قرار گرفته است.  کشاورزان مدت هاست که برای به حداقل رساندن هزینه کودپاشی و سمپاشی در کنار مبارزه موثر با آفات و تامین حداکثری مواد مغذی به اختلاط سموم و کود توجه می نمایند. اعتقاد کشاورزان بر این است اختلاط کمک میکند؛ هزینه نیروی کار  کاهش یابد، سرعت عمل افزایش یابد.

لذا در این راستا تصمیم گرفتیم با توجه به مشکلاتی که در اثر عدم ناآگاهی از اثرات اختلاط نادرست بر روی محصولات، برای کشاورزان پیش می آید این مبحث بر این روش تمرکز کنیم. امید است مفید افتد.

تمامی کشاورزان بار ها وجود انواع آفات را با هم در مزرعه مشاهده کرده اند؛ علف های هرزی که از یک سو به گیاهان مزرعه آسیب می رسانند و حشراتی که از سویی دیگر در حال نابودی گیاهان هستند و  همزمان شدن این اتفاقات با زمانی که جهت افزایش بهره وری باید از کود پاشی  استفاده کرد، لذا چنین همزمانی  سبب شده است مزرعه دار چاره ای جز استفاده از چند آفت کش با هم نبیند  و همچنین به مخلوط کردن آن ها با کود ها بیندیشد.  بدین ترتیب راحتی کار و تسریع زمان، در کنار صرفه جویی در هزینه ها قرار میگیرد تا مبحث اختلاط سموم و کود تبدیل به گزینه برتری گردد؛  اما با توجه به تفاوت ساختارها و فرمولاسیون  کودها و سموم  همیشه امکان اختلاط اشتباه وجود دارد.

در همین راستا در گام اول توضیح مختصری درباره انواع کودها و سموم خواهیم داد و سپس به نکات مهمی درباره اختلاط سموم و کود می پردازیم.

آشنایی با انواع کودها در اختلاط سموم با کود

کودها در افزایش حاصلخیزی و بهره وری کشاورزی مدتهاست که نقش مهمی را ایفا می کنند؛ این محصولات به عنوان مکملی برای گیاهان محسوب می شوند که عناصر غذایی آنان را تامین می نمایند. اگر دسته بندی کلی انجام دهیم در بازار کودها به چهار دسته شیمیایی، آلی، کودهای بیولوژیکی و نانو کودها تقسیم میشوند.

*کودهای ارگانیک کودهای طبیعی هستند که به مرور تجزیه شده و مواد مغذی را در اختیار گیاهان قرار میدهند.

*کودهای بیولوژیک  به کود هایی اطلاق میشود که میکروارگانیسم های آن که طی فرایندهای زیستی کمک میکنند عناصر خاک به مواد مغذی مورد نیاز گیاهان تبدیل شوند.

*دسته سوم کودها؛ نانو کودها هستند که با کمک فناوری میتوانند به نحوی عناصر غذایی خود را رها کنند که به سرعت جذب گیاهان شوند.

*در این میان کودهای شیمیایی  کودهای پرمصرف و قدیمی هستند که در سراسر کشورمان استفاده میگردند. این نوع مکملها یک یا چند عنصر معدنی را دربردارند که به افزایش عملکرد کیفی و کمی گیاهان منتهی میشود. یکی از مزایایی که سبب افزایش مصرف این نوع کودها شده است تجزیه سریع آن است که سبب افزایش سرعت در نتیجه گیری است.

کودهای شیمیایی سریع تجزیه میشوند، سریع هم توسط گیاهان جذب میگردند.  اگرچه مصرف این کودها به خاک و موجودات زنده آسیب زده و سبب تغییر در اکوسیستم خاک میگردد؛ اما همچنان یکی از بهترین راههای ازدیاد محصول، استفاده از کودهای شیمیایی میباشد.

کودهای شیمیایی خود به دو گروه ماکرو و میکرو تقسیم میگردند؛

کودهای ماکرو به مقدار زیادی مصرف میشوند، قطعا اگر با کشاورزی و کشاورزان سروکار داشته باشید نام کودهای اوره و پتاس را زیاد شنیده اید. دسته ماکرو، عناصر پرمصرف ازت، فسفر، پتاس، منیزیم و کلسیم را تامین میکند.

اما دسته دوم گروه میکرو میباشند که عناصر کم مصرفی چون آهن، مس، روی، بور و منگنز را تامین میکنند. وقتی سخن از اختلاط کودها به میان می آید منظور ترکیب چنین کودهایی با هم است تا عناصر متنوع و مورد نیاز همزمان در دسترس گیاه قرار گیرد. در همین راست است که کارخانجات تولید کننده  کود شیمیایی کودهای کامل را معرفی نموده اند. کودهای  کامل به نسبت متناسب همه عناصر میکرو و ماکرو را دارند.

نکات حلالیت و اختلاط کودهای کشاورزی

شکل فیزیکی محصولات و حلالیت کودهای کشاورزی در امکان اختلاط سموم و کودهای شیمیایی  اولین نکته ای است که نظرها را به خود جلب میکند  کودهای شیمیایی به دو صورت جامد و مایع به فروش میرسند؛ کودهای جامد مصرف بالایی در کشور ما دارند؛ گواه این مطلب استفاده فراوان از کودهای جامد پتاسیم کلراید، دی آمونیوم فسفات و اوره است که به صورت پودری و گرانوله  هستند. اما نکته ای که  سبب شده است کودهای مایع و یا حل کردن کودها در آب مورد استقبال قرار گیرد جذب سریع آن است به همین دلیل حلالیت کودهای شیمیایی مورد توجه میباشد؛

* به همین دلیل کود اوره که بسیار پرمصرف است به صورت محلول پاشی بر روی گیاه نیز بسیار کاربرد دارد؛ این کود پرمصرف  از ترکیب آمونیاک با اکسیژن به دست می آید، 46 درصد ازت داشته و حلالیت بالایی در آب  دارد.

*کودهای باارزش سولفات آمونیوم  نیز حلالیت بالایی در آب داشته و به صورت محلول استفاده میشود. سولفات آمونیوم 24 درصد گوگرد و 21 درصد ازت دارد و به علت اسید زا بودن یک کود عالی در کشور ما محسوب می گردد.

*پلی فسفات آمونیوم کود بعدی است که قابلیت حل بالایی داشته و به صورت محلول کاربرد دارد. دلیل معرفی خاص این کود در میان کودهای فسفره به دلیل حلالیت پایین سایر کودهای فسفره میباشد که در اختلاط سموم و کودهای شیمیایی باید در نظر داشته باشید.

*در ادامه بررسی کودها و حلالیت آنها با کودهای پتاسیمی روبرو هستیم که اغلب حلالیت بالایی دارند. سولفات پتاسیم یکی از پرمصرف ترین اعضای این کودها میباشد.

*در گروه کودهای گوگردی پلی سولفیدها و SO2  جزو کودهایی هستند که به صورت محلول استفاده می شوند.

کودهای میکرو همانطور که در قسمت بالا ذکر گردید کم مصرف هستند؛ اما در مناطقی که رطوبت خاک بالاست و احتمال کمبود آنها وجود دارد، میتوان با روش محلول پاشی بر روی برگها پاشید و یا با سموم ترکیب کرده و استفاده نمود.

انواع سموم مصرفی در اختلاط سموم و کودها

بعد از آشنایی مختصر با کودها و حلالیت آنها در ادامه مبحث اختلاط  سموم و کودهای شیمیایی  باید درباره سموم نیز  صحبت کنیم که با کودهای شیمیای مخلوط شده و استفاده میگردند، موادی که هر تغییری در ساختار و کیفیت آنها بسیار بر سرنوشت مزرعه تاثیرگذار میباشد.

هر گیاه و موجود زنده ای که مزاحم رشد و نمو گیاهان شده و به آنها آسیب رساند، آفت محسوب میشود و با کمک سموم کشاورزی کنترل و یا از از بین میروند، در حقیقت سموم محافظ گیاهان هستند. سموم بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم بندی میشوند؛

*اولین دسته بندی به ساختار شیمیایی آنها باز میگردد؛ سموم میتوانند مصنوعی یا  بیولوژیکی، معدنی و یا آلی باشند.

* طبقه بندی دوم آنها به ارگانیسم هدف باز می گردد؛ سم بر چه نوع آفتی  تاثیر میگذارد؛ علف کشها، حشره کشها و قارچ کش ها و کنه کش ها معروف ترین سموم می باشند.

*در این میان سموم بر اساس شکل فیزیکی نیز تقسیم بندی میشوند که نوع محلول همان نوع معروف این گروه است که با کودهای شیمیایی ترکیب شده و استفاده میگردند.

مشکلات و معایب اختلاط سموم و کودها

این دو گروه محصول بارها در طول سال در مزارع مختلف و باغات برای مبارزه با آفات استفاده می شوند؛

این محصولات عناصر موثر متفاوتی دارند.

اسیدیته آنها متفاوت است.

عملکرد متفاوت دارند.

ارگانیسم هدف متفاوت دارند.

حتی رنگهای متفاوتی دارند. اما همانطور که گفتیم سهولت استفاده از اختلاط سموم و کودها و صرفه جویی در وقت و هزینه سبب شده است کشاورزان و باغداران به این روش روی آورند، لذا اگر تصمیم به این کار دارید به ادامه مبحث توجه فرمایید. البته مشکلاتی  که در اختلاط سموم و کودهای شیمیایی رخ می دهد مهمترین نکاتی است که باید ابتدا امر ذکر کنیم:

*عدم حلالیت کافی بعضی از کودها، سبب رسوب میشود.

*دومین مشکل عدم ناسازگاری بعضی کودها با هم یا بعضی از سموم با همدیگر و یا بعضی از کودها با سموم است.

-عدم ناسازگاری کودها و سموم میتواند سبب کاهش تاثیر آنها شود. گویی همدیگر را خنثی کرده و یا اثر همدیگر را کاهش میدهند؛زیرا ph محلول میتواند تغییر کند یا مواد موثره سموم بر هم اثر خنثی کنندگی داشته باشند، مکانیسم عمل دو سم باهم متفاوت باشد. یا حتی کودهایی که با سموم مخلوط میشوند میتوانند مواد مغذی لازم را در اختیار آفت قرار دهند تا مقاومت آن در مقابل سم افزایش یابد.

یا با توجه به اثر گذاری سموم بر مرحله ای از سیکل زندگی حشرات، ممکن است اختلاط سموم سبب شود  اثر اصلی را نداشته باشد.

*گاهی ترکیب سموم با هم و یا باکودها سبب تقویت اثر همدیگر میشود که در بعضی از موارد این اثر سینرژیسم سبب گیاه سوزی میگردد.

*در کنار حلالیت کم بعضی از کودها، بعضی از آنها که چگالی بالایی دارند وقتی با   سموم ترکیب میشوند رسوب داده و سبب گرفتگی لوله نازلها میشوند. به طور مثال مخلوط کردن سولفات آهن با علف کش هایی مانند تو فور دی سبب گرفتگی شیلنگها و نازل ها میشود.

*گاهی در اختلاط سموم و کودهای شیمیایی میبینیم غلظت محلول راندمان سمپاشی را کاهش میدهد.

به علت وجود چنین مشکلاتی است که توصیه میکنند تا جای ممکن از اختلاط سموم پرهیز کنید.

 نحوه و اصول اختلاط سموم و کودها

مشکلات اختلاط سموم و کودها در قسمت بالا بیان کردیم؛ اما اگر همچنان اصرار به اختلاط دارید رعایت نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:

*هنگام مخلوط کردن سموم، ظروف را  گرم نکنید.

*از مخلوط کردن سموم و کودهای  اسیدی با قلیایی پرهیز کرده و به ph  محلول نهایی دقت کنید. به ویژه سمومی که اسیدی هستند با کودهای پتاسیمی مخلوط نگردند.

*سمومی که مس دارند یا کودهای حاوی مس و یا عنصر کلسیم با سایرین مخلوط نشوند.

*سموم و کودهای حاوی گوگرد هستند نیز نباید با سایر سموم مخلوط گردند.

*حشره کش ها با علف کش ها نباید با هم ترکیب شوند. حشره کش ها و کنه کش ها امکان اختلاط دارند؛ اما کنه کش ها را با قارچ کش ها مخلوط نباید کرد.

*قبل از استفاده از محصول اختلاط سموم و کودهای شیمیایی، مزرعه خود را آبیاری کنید تا اثرات سوء به حداقل برسد.

*بلافاصله بعد از اختلاط، محلول استفاده گردد؛ زیرا با گذشت زمان، سم تجزیه میشود. این مورد به خصوص درباره محلولهای قلیایی بیشتر صدق میکند.

*سموم با فرمولاسیون پودر وتابل یا معلق در آب با سمومی که قابل حل در آب هستند، نباید مخلوط شوند.

*برروی هر سمی لیبل وجود دارد که میگوید با چه سموم و یا کودهایی نباید مخلوط گردد.

*در مراحل حساسی مانند زمان برداشت محصول و گلدهی اختلاط سموم باید با احتیاط بیشتری انجام شود.

تست اختلاط پذیری  برای ارزیابی اختلاط سموم و کود

بعد از اینکه موارد گفته شده در قسمت بالا را مدنظر قرار داده و کود و سم مورد نظر را انتخاب نمودید قبل از استفاده در مزرعه  حتما تست اختلاط پذیری انجام گردد؛ البته این تست از جنبه تغییرات فیزیکی و سازگاری فیزیکی کمک می نماید. لذا باید ابتدا تست اختلاط پذیری انجام شود.

*در این تست عدم رسوب محلول باید بررسی گردد.

*ذرات کریستاله دیده نشود.

*محلول دو فاز تشکیل ندهد.

*و تغییر رنگ چندانی دیده نشود.

*حالت ژله ای دیده نشود.

در این حالت تنها از لحاظ فیزیکی اختلاط کود و سم مانعی ندارد؛ اما  برای تست شیمیای باید بر روی محدوده بسیار کمی محلول پاشی کرده و اثر آن را ببینید.

اگر اختلاط شما اشتباه باشد؛

*برگها و میوه ها میریزند.

*رنگ برگها و میوه ها تغییر میکند. برگها به زردی میزند.

*رشد جوانه های انتهایی متوقف میشود.

اگر چه  باز هم بیان می کنیم توصیه موکد بر سم پاشی و کود پاشی مجزا وجود دارد و توصیه میگردد حداکثر دو ماده مخلوط شوند.

و اما کلام  آخر مبحث اختلاط سموم و کود؛ خالی از لطف نمیبینیم مبحث را با توضیحی درباره  مراحل  تست اختلاط پذیری به اتمام برسانیم:

*حجم مشخصی از  محلولها یا سموم را به طور مثال به اندازه 100 سی سی از هر کدام را در ظروف شیشه ای، جداگانه بریزید.

*سپس نصف هر محصول را جدا کرده و داخل یه ظرف شیشه ای بریزید و مخلوط کنید.

این محصول حاصله از لحاظ رنگ، اسیدیه و رسوب گذاری بررسی میشود.