روش‌های نگهداری کاکتوس
معمولا وقتی از کاکتوس حرف می‌زنیم، بیشتر مردم تصویری از بیابان و درختچه ای استوانه‌ای با دستانی خمیده و رو به آسمان و البته پر از تیغ در کنار یک سوارکار خسته در دشت‌های غرب وحشی را به یاد می‌آورند؛ در واقع این تصویری است که در ذهن مااز گیاه کاکتوس ثبت شده است. این گیاه، سمبل بی‌آبی و خشکی در بیابان‌های کارتون‌هایی نظیر رینگو یا لوک خوش‌شانس بوده است. درست است که این نوع یکی از رایج‌ترین کاکتوس‌های موجود است، اما باید بگوییم که دنیای بسیار بزرگ‌تر و متنوع‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید! در نظر داشته باشید که می‌توانید انواع کودها و تجهیزات مورد نیاز را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.
گیاه کاکتوس در طبیعت در طوفان‌های ناگهانی، آب را در ساقه‌هایش ذخیره کرده و تا ماه‌ها از این آب ذخیره شده استفاده می‌کند. بیشتر کاکتوس‌ها فاقد برگ هستند، اگر هم برگی داشته باشند،بعضی از گونه‌های نادر، برگ‌های بسیار ریزی دارند. کاکتوس‌ها نیاز به نور خورشید دارند. ضمن اینکه نیاز به آب در این گیاهان بسیار کمتر از گل و گیاهان آپارتمانی مرسوم است و در صورتی که زیاد به آنها آب بدهید، ریشه‌شان پوسیده شده و از بین خواهند رفت.
انواع مختلفی از کاکتوس‌ها وجود دارند که می‌توانند دریچه‌ای نوین از زیبایی و طراوت را به خانه شما باز کنند. حدود دو میلیون و پانصد هزار گونه در مدل‌ها، شکل و رنگ‌های مختلف از این خانواده تاکنون شناسایی شده که بعد از زیبا کردن دشتها و صحراها قاره آمریکا، اکنون مشغول زیبا کردن خانه‌ها، آپارتمان‌ها و باغچه‌های سرتاسر دنیا هستند. کاکتوس‌ها برای حفظ زندگی خود بسیار مقاومند و تا صدها سال عمر می‌کنند. گل‌های نارنجی، قرمز، زرد، سفید، صورتی و بنفش کاکتوس‌ها بسیار زیبا هستند و علاوه بر آن میوه خوشمزه کاکتوس تا یکسال بر روی این گیاه می‌ماند.
قبل از اینکه کاکتوس مورد علاقه خود را بخرید، بهتر است موارد مختلفی را درنظر بگیرید. مثلا اینکه قصد دارید آن را در کدام نقطه از منزل خود قرار دهید، شرایط آب و هوایی منطقه شما چگونه است و یا اصلا به دنبال کاکتوس گلدار هستید یا ساده و … . کاکتوس را اغلب می‌توان به صورت کاکتوس خاردار و کاکتوس گوشتی مشاهده نمود. محل پیدایش کاکتوس در ابتدا شمال و نواحی مرکزی آمریکا بوده و به گفته گیاه شناسان در گذشته کاکتوس فقط در همان محل امکان رویش داشته است. اما امروزه شرایط پرورش کاکتوس در تمامی نواحی فراهم شده و گل کاکتوس از گونه‌های پر طرفدار در نگهداری گیاهان آپارتمانی و گلخانه‌ای به شما می‌آید. گیاه کاکتوس هم زیباست و هم نگهداری آن کم زحمت است. این گیاه برای خانه‌های آپارتمانی و منازلی که از نور کمتری برخوردار هستند بسیار مناسب است و البته قیمت آن هم در مقایسه با گونه‌های دیگر گیاهان بسیار مناسب و مقرون به صرفه است.
1. گام اول یک کاکتوس خوب بخرید!
قبل از اینکه بخواهید یک کاکتوس را نگهداری کنید نیاز دارید که بدانید چگونه یک کاکتوس خوب بخرید، برای خرید یک کاکتوس خوب به این نکات توجه کنید:
- کاکتوس‌هایی را که در محیط کم نور و با رطوبت بالا و دمای پایین نگهداری می‌کنند، گزینه مناسبی برای خرید نبوده زیرا کاکتوس پس از قرار گیری در محیط رشد مناسب دچار آسیب خواهد شد.
- از خرید کاکتوس‌هایی که در گلدان‌های سفالی لعاب دار بدون سوراخ ته گلدان هستند اجتناب کنید زیرا معمولاً به علت دیر خشک شدن خاک این گلدان‌ها گیاهان در معرض پوسیدگی ریشه قرار گرفته‌اند.
- همچنین از خرید کاکتوس‌هایی که علیرغم سایز کوچک در گلدان بزرگ کاشته شده‌اند اجتناب کنید.
- کاکتوس‌های بدون ریشه و یا با ریشه کم متأسفانه عمر چندانی نداشته و زود خراب می‌شوند. حتماً در هنگام خرید کاکتوس اندکی گیاه را در گلدان تکان دهید تا از ریشه دار بودن آن مطمئن شوید.
- کاکتوسی که اقدام به خرید آن می‌کنید در هنگام خرید در دوران رشد باشد تا مدت زمان شروع به رشد مجدد کاهش یابد زیرا پس از خرید گیاه مقداری زمان لازم است تا با شرایط محیط جدید کنار بیاید و مجددا شروع به رشد کند.
- در هنگام خرید به زخمی نبودن کاکتوس دقت کنید زیرا این زخم‌ها باعث قارچ گرفتگی گیاه می‌گردد.
- از خرید کاکتوس‌های وارداتی اجتناب کنید.
- کاکتوس‌های رنگی نخرید. رنگ کردن کاکتوس‌ها عمر گیاه را هم کم می‌کنند و به مرور باعث آسیب به گیاه می‌شوند.
- کاکتوسی با گل‌های تقلبی نخرید. برخی فروشنده‌های اقدام به چسباندن گل‌های کاغذی به کاکتوس‌ها می‌کنند که کار بسیار اشتباه است و جز آسیب به گیاه پیامد دیگری ندارد.
- حتماً قبل از خرید کاکتوس شرایط نگهداری آن را مطالعه کنید تا ببینید می‌توانید شرایط ایده آل نگهداری آن را فراهم کنید.
2- گام دوم شرایط ایده آل نگهداری را مطالعه کنید و آنها را به کار ببندید.
با توجه به استقامت و بردباری کاکتوس‌ها نسبت به شرایط محیطی حتی افراد پر مشغله یا تازه کار هم قادر به پرورش این گیاهان صبور خواهند بود. در ضمن تأسیسات حرارت مرکزی موجود در آپارتمان‌ها روزهای سرد زمستان را هم برای کاکتوس‌ها گرم و دلچسب کرده است. اما نباید فراموش کرد که گونه‌های مختلف کاکتوس شرایط خاصی برای رشد دارند، پس قبل از هر چیز کاکتوس خود و گونه آن را بشناسید.
شرایط آبیاری کاکتوس
- نوع کاکتوس، نوع گلدان (پلاستیکی، سفالی، آهنی و…)، سایز گلدان، نوع خاک، بزرگی یا کوچکی کاکتوس، تعداد کاکتوس‌ها در یک گلدان، محیط و موقعیت مکانی نگهداری کاکتوس، میزان نوری که به گیاه می‌تابد، میزان رطوبت محیط نگهداری و نوع تهویه عوامل موثری هستند که در آبیاری باید به آن توجه کرد.
- آبیاری کاکتوس به صورت ترکیبی باشد، یعنی گاهی آب در زیر گلدانی ریخته شود و گاهی داخل گلدان آبیاری شود.
- آبیاری کم و خشکی طولانی مدت در فصول رشد موجب خشک شدن ریشه‌ها گشته و در صورت آبیاری زیاد امکان پوسیدن ریشه‌ها وجود دارد.
- کاکتوس‌هایی که در زمان رشد در فضای آزاد نگهداری می‌شوند، نسبت به نگهداری در فضاهای سربسته مانند خانه و آپارتمان‌ها، رطوبت را سریع‌تر از دست می‌دهند. بنابراین مدت فاصله زمانی آبیاری کمتر می‌شود. مکان قرارگیری کاکتوس در میزان آبدهی بسیار تاثیرگذار است. اگر لبه‌ی پنجره قرار دارد و نور خورشید زیادی دریافت می‌کند، یا نزدیک دریچه بخاری قرار دارد، ممکن است بیشتر به آب نیاز داشته باشید.
- از دادن آب به گل کاکتوس در زیر نور آفتاب خودداری کنید؛ زیرا باعث سوختگی و ایجاد لک بر روی گیاه می‌شود.
- برخی از گونه‌های کاکتوس برای زندگی به محیط قلیایی نیاز دارند، برای گیاهانی که به این محیط نیاز دارند، می‌توانید با آبی که در آن تخم‌مرغ پخته‌اید، گیاه را آبیاری کنید.
- برخی از گونه‌های کاکتوس برای زندگی به محیط اسیدی نیاز دارند، برای گیاهانی که محیط اسیدی را می‌پسندند استفاده از تفاله چای خشک شده نتیجه مطلوبی خواهد داشت.
- برای آبیاری گیاهان‌تان بهتر است از آب شب‌مانده که کلر آن از بین رفته است، استفاده کنید.
- گلدان‌های سفالی مناسب‌ترین گزینه برای نگهداری کاکتوس‌هاست؛ زیرا رطوبت اضافی به‌راحتی از جدار متخلخل آن ها خارج شده و سلامت ریشه را تامین می‌کند و از سوی دیگر هوا به‌راحتی وارد خاکدانه‌های اطراف گیاه شده و تهویه کافی اطراف ریشه‌ها صورت می‌گیرد. استفاده از گلدان‌های پلاستیکی باعث ضعیف شدن گیاه شده و رشد آن را کاهش می‌دهد.
- فراموش نکنید برای این که کاکتوس تان در فصل بهار و تابستان به گلدهی برسد، لازم است در فصل زمستان شرایط خوبی برای استراحت داشته باشد؛ بنابراین توجه کنید در فصل سرما کاکتوس را در مکانی خنک قرار داده و آبیاری آن را بسیار محدود کنید.
- از آب ولرم برای آبیاری آنان استفاده کنید. زیرا آب سرد باعث شوکه شدن گیاه و در بعضی موارد سبب ریزش برگ‌ها در گیاهان گوشتی می‌گردد.
- بهتر است قبل از ظهر نسبت به آبیاری این گیاهان اقدام نمایید تا در طول روز جذب گیاه گردد.
- برای جلوگیری از افراط در آبیاری و خیس نماندن خاک به مبتدیان توصیه می‌گردد که برای کاشت کاکتوس‌ها از ظروفی با ارتفاع کم استفاده کنید. (تکرار می کنم تلف شدن کاکتوس‌ها فقط افراط در آبیاری آنان می باشد و لاغیر). گیاهانی که در اثر کم آبی پژمرده می‌شوند با آبیاری مجدد، جانی تازه خواهند گرفت در حالی که افراط در آبیاری منجر به مرگشان می‌گردد.
نور مناسب کاکتوس
- از قرار دادن کاکتوس‌ها در زیر آفتاب مستقیم خودداری کنید. شاید برایتان سؤال ایجاد شود که چرا در طبیعت زیر نور شدید آفتاب کاکتوس نمی‌سوزند، زمانی که گیاه از همان ابتدای زندگی در زیر نور آفتاب باشد، به مرور خود را با این شرایط تطبیق می‌دهد و نور آفتاب آفتاب مستقیم باعث سوختگی کاکتوس‌ها می‌شود.
- اگر کاکتوس شما به رنگ زرد یا نارنجی ظاهر شود، “سفید” یا دارای تکه‌های خشک است، نشانه آن است که نور بیش از حد را دریافت می‌کند. کاکتوس خود را دور از نور و به محل که در آن کمتر از نور خورشید و حرارت می‌شود.
کوددهی کاکتوس
- بلوغ گیاه در زمان کوددهی بسیار مهم است؛ تا وقتی به سن گلدهی نرسد شما هر چقدر هم کود یا نور مناسب باشد گل نمی‌دهد.
- کوددهی منظم با کودهای پتاس بالا در فصل رشد در کنار نور و آبیاری مناسب در رشد و گلدهی گیاه بسیار موثر است.
- بستر خاک مناسب برای کوددهی کاکتوس معمولا باید متخلخل باشد.
- اول فصل رشد آبیاری با هیومیک اسید یا بیوبیست گلد تا ریشه را وادار و تحریک به فعالیت کند.
- کود را با مقادیر مساوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم (نسبت ۱۰-۱۰-۱۰) یا فسفر بیشتری نسبت به نیتروژن (۵-۱۰-۵ نسبت) انتخاب کنید. کود را با آب مخلوط کنید و به کاکتوس بیافزایید.
- دستورالعمل‌های روی برچسب کود را بررسی کنید تا میزان استفاده از کود را تعیین کنید.
- کوددهی را کم و با توجه به منطقه سکونت و دمای محیط نگهداری، ماهانه یا سه ماهی یکبار انجام بدهیم، دما را پایین نگه داریم، نه در حدی که گل را دچار آسیب کند.
دمای مناسب کاکتوس
فضای آزاد و باز به شرطی برای کاکتوس‌ها مناسب است که باعث یخ زدگی و احساس سرما در گیاه نشود، اکثر کاکتوس‌ها تا دمای 7 درجه سانتیگراد را تحمل می‌کنند.
- برای نگهداری مناسب از کاکتوس شما نیاز به نور آفتاب فیلتر شده یا ملایم دارید حداقل ۳-۴ ساعت در روز دارید.
- کاکتوس بدون نور زرد و خراب می‌شود.
از بین بردن آفت
- آفات اندازه‌های مختلفی دارند و اغلب به عنوان تکه‌های سفید یا خاکستری در گیاه دیده می‌شود. آفات ممکن است به صورت تکه‌های قهوه‌ای یا سبز رنگ نیز مشاهده شود.
- اگر حشرات را در کاکتوس خود مشاهده کنید، آن را با ناخن خود پاک کنید یا از جریان قوی آب استفاده کنید تا از بیشتر شدن آنها و تخم ریزی بر روی گیاه جلوگیری کنید. سپس حشره کش را بر روی کاکتوس اسپری کنید تا از بازگشت دوباره حشرات جلوگیری کنید.
- شپشک آردی یک آفت معمول در کاکتوس است. آنها ممکن است در خود گیاه یا در خاک آن زندگی کنند. اگر این موجودات تیره و ریز را در کاکتوس و یا خاک آن مشاهده کردید، با استفاده از دستکش آنها را از بین ببرید و سپس برای از بین بردن کامل آنها از اسپری آفت کش استفاده کرده و کاکتوس خود را نجات دهید.
- در مواجهه با توپ‌های قرمز رنگ کوچولوی متحرک باید بدانید که عنکبوت‌های قرمز به کاکتوس شما حمله کرده‌اند و باید با سرعت هر چه تمام‌تر جان کاکتوس خود را نجات دهید و وارد عمل شوید، زیرا آنها به سرعت می‌توانند یک کاکتوس را بکشند. به محض این که متوجه این علائم شدید، حشرات را از کاکتوس جدا کنید. سپس، کاکتوس را با یک آفت کش طراحی شده برای کشتن عنکبوت‌ها اسپری کنید.
شما می‌توانید انواع کودها و تجهیزات مورد نیاز کاکتوس را در قسمت فروشگاه خریداری کنید.