انواع سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای و نکات آبیاری
امروزه گلخانه‌ها، نقش مهمی در تولیدات گیاهی و میوه‌ای هر کشوری را ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، تعداد زیادی از افراد وجود دارند که اقدام به تأسیس گلخانه‌ی شخصی و یا حتی آپارتمانی مخصوص به خود کرده‌اند که این نکته نشانگر میزان رواج گلخانه‌ها است. در هر حالت، تمامی افرادی که اقدام به تأسیس گلخانه می‌نمایند نیاز دارند تا با شرایط مختلف نگهداری از گیاهان و نکات مرتبط با این زمینه، آشنایی کافی داشته باشند.
نوع خاک، کود، میزان نور و رطوبت، همگی از جمله مواردی هستند که باید پیش از تأسیس گلخانه با آن‌ها آشنایی کافی و لازم را داشته باشید. اما یکی از مهم‌ترین مسائلی که در گلخانه از همان بدو ورود، درگیر آن خواهید بود، آبیاری گلخانه است. در حقیقت به دلیل وجود سیستم‌های آبیاری متفاوت برای آبیاری گلخانه‌ای، سردرگمی‌های زیاده به وجود آمده‌است. در این مقاله به بررسی انواع سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای و نکات آبیاری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
در نظر داشته باشید که برای مشاهده و خرید انواع ادوات و تجهیزات گلخانه‌ای از اینجا می‌توانید وارد شوید.
لزوم آشنایی با سیستم‌های مختلف آبیاری گلخانه‌ای
برخی از افراد تصور می‌کنند که تنها مسئله‌ی مرتبط با آبیاری گلخانه، میزان آبی است که مصرف می‌شود و شناخت شیوه‌ها و سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای، مهم نیست. این دسته از افراد به دلیل نداشتن تخصص، از مزایای آشنایی با سیستم‌های مختلف آبیاری بهره‌مند نمی‌شوند. اولین و مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شوند به سمت این آشنایی بروید، آن است که هر کدام از سیستم‌های آبیاری میزان مشخصی از آب را مصرف می‌کنند که خود باعث می‌شود تا هزینه‌ها را تا میزان قابل توجهی کاهش دهید.
از طرف دیگر هر سیستمی دارای شیوه‌ی اجرای مخصوص به خود است؛ با توجه به این نکته، هر کدام از آن‌ها ابزار مخصوص به خود را نیاز دارند که شناخت سیستم باعث خواهد شد تا میزان بودجه و توانایی‌های خود را با سیستم آبیاری مدنظر هماهنگ نمایید. همچنین زمان و اجرای هر سیستمی، ویژگی‌های خاص خود را دارد که به شما کمک خواهد کرد تا برآورد مناسبی از عملکرد خود در گلخانه داشته باشید.
سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای
همانطور که ذکر شد، سیستم‌های مختلفی برای آبیاری گلخانه‌ای وجود دارند و انتخاب آن‌ها باید با توجه به میزان شناختی که از آن‌ها داریم صورت گیرد. از آن جایی که هر کدام از این سیستم‌ها دارای شرایط خاص خود است، نیاز است تا هر یک را به صورت مجزا مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه، مهم‌ترین سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای را توضیح خواهیم داد.
1. سیستم آبیاری قطره‌ای
سیستم آبیاری قطره‌ای، یکی از سیستم‌هایی است که امروزه برای آبیاری گلخانه‌ها به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیوه‌ی کار این سیستم به این نحو است که قطره‌چکان‌ها و دریپرها، آب را در فواصل زمانی مشخصی به گیاه می‌رسانند. نحوه‌ی انتقال و همچنین فواصل زمانی یادشده، همگی قابل کنترل هستند. یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای آن است که شما می‌توانید به جز آب، سایر املاح و مواد مورد نیاز برای رشد گیاه را نیز منتقل نمایید.
همچنین با استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای، دیگر نگران رشد علف‌های هرز نخواهید بود. همچنین در صورتی که از این سیستم برای آبیاری گلخانه استفاده نمایید، با راندمانی نزدیک به 90 درصد مواجه خواهید شد که رقم بسیار بالایی است. اگر لوله‌ها و قطره‌چکان‌های شما دچار انسداد شد، می‌توانید از کلر و انواع اسیدها استفاده نمایید.
2. سیستم آبیاری سطحی
روش آبیاری سطحی در حقیقت قدیمی‌ترین روشی است که انسان‌ها برای آبیاری گیاهان، مورد استفاده قرار می‌دادند. این سیستم که برابر با همان روش آبیاری دستی است امروزه منسوخ شده‌است. دلیل این منسوخ بودن آن است که میزان آبی که در سیستم دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد بسیار بیشتر از روش‌های دیگر آبیاری است.
معمولا در سیستم‌های آبیاری، تعیین میزان آب، توسط شما صورت می‌گیرد اما در روش دستی، انجام این کار معمولا غیرممکن است. از طرف دیگر، زمانی که شما اقدام به آبیاری دستی گلدان‌ها و گیاهان گلخانه‌ی خود می‌نمایید، عملا این ریسک را قبول کرده‌اید که گیاهان خود را در معرض ابتلا به قارچ و انگل قرار دهید. همچنین، آبیاری سطحی باعث می‌شود که املاح مورد نیاز گیاه از خاک خارج شوند.
3. سیستم آبیاری آبشاری
سیستم آبیاری آبشاری یا سقفی، یکی از روش‌های خلاقانه‌ی آبیاری است که امروزه در بسیاری از گلخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانطور که از نام این روش نیز پیدا است، در سیستم آبیاری آبشاری، آب از سمت بالا به سمت پایین (یعنی محلی که گیاهان و گلدان‌ها وجود دارند) پاشیده می‌شود. برای آن که انجام این کار ممکن شود، نازل‌های آب، بر روی سقف گلخانه، تعبیه می‌شوند.
ارتفاع این نازل‌ها از سطح زمین با توجه به نوع محصولان تعیین می‌شوند؛ برای مثال اگر تصمیم دارید گل‌های آپارتمانی را از این طریق آبیاری نمایید، نیاز است که نازل، بیش از نیم متر از گلدان‌ها، ارتفاع داشته باشد. نکته‌ای جالب استفاده از این روش آن است که نازل‌ها به صورت 360 درجه، دور خود می‌چرخند و آب را به سمت پایین اسپری می‌کنند؛ دلیل این چرخش آن است که آبیاری به صورت یکنواخت صورت گیرد.
4. سیستم آبیاری محیطی
آبیاری محیطی، یکی دیگر از روش‌های آبیاری گلخانه‌ای است که در آن از نازل‌هایی استفاده می‌شود که بر روی زمین قرار دارند. این نازل‌ها معمولا از جنس پلی‌اتیلن یا لی‌فلت هستند. شایان ذکر است که استفاده از لوله‌ی لی‌فلت، باعث افزایش میزان انعطاف‌پذیری می‌شود که این نکته باعث دوام بیشتر نازل خواهد بود. شیوه‌ی تنظیم نازل در سیستم آبیاری محیطی به این نحو است که زاویه‌ی پاشش را به صورت مشخصی تنظیم می‌کنند و نازل، اقدام به پاشیدن آب به روی ساقه‌ها و برگ‌های گیاهان می‌کند. عمده‌ی استفاده از این سیستم در گلخانه‌های باغچه‌ای که دارای بستر ثابتی هستند است.
5. سیستم آبیاری میست
سیستم آبیاری میست، یکی از مناسب‌ترین سیستم‌هایی است که برای تکثیر انواع گیاهان قلمه‌ای و تولید نشأ، کاربرد فراوانی دارد. در این سیستم، لوله‌ی اصلی در جهت طولی، بر سقف تعبیه می‌شود. خروجی این لوله، نازل‌هایی هستند که بر تسمه‌ای قرار گرفته‌اند. این تسمه که توسط یک موتور الکتریکی کار می‌کند، از روی گیاهان عبور می‌کند و اقدام به آبیاری آن‌ها می‌نماید. برای آن که بتوان میزان آبیاری این سیستم را کنترل کرد، باید سرعت عبور نازل از روی سطح گیاه را تغییر داد. مهم‌ترین ویژگی استفاده از سیستم آبیاری میست آن است که این سیستم، رطوبت مورد نیاز گلخانه را تأمین می‌کند.
شیوه‌ی انتخاب سیستم آبیاری گلخانه‌ای
همانطور که ذکر شد، هر کدام از سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای دارای شرایط و هزینه‌های مربوط به خود هستند و به همین دلیل نیز باید با هر کدام از آن‌ها آشنا شد. اما سؤالی که در این جا مطرح می‌شود آن است که به چه شیوه‌ای باید سیستم آبیاری مناسب گلخانه‌ی خود را انتخاب کرد؟ از آن جایی که این مسئله بسیار مهم است، فاکتورهای زیادی را برای این کار باید در نظر گرفت. انرژی قابل دسترس، مسائل فرهنگی و اجتماعی، وضعیت اقلیمی و بسیاری دیگر، همگی از فاکتورهای مؤثر بر این انتخاب هستند. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین فاکتورهایی که بر انتخاب سیستم آبیاری گلخانه‌ای تأثیرگذار هستند، می‌پردازیم.
1. کیفیت آب
به طور کلی زمانی که بحث کیفیت آب مطرح می‌شود، منظور آن است که خواص شیمیایی و فیزیکی آب را به صورت جامع و با یک دیگر در نظر گرفت. استانداردهای مختلفی برای تعیین کیفیت آب وجود دارند که توسط سازمان ملی استاندارد وضع می‌شوند. عوامل زیادی در تعیین این استانداردها و در نتیجه کیفیت آب دخیل هستند؛ پی اچ، کلی کلیفرم، رادون، مواد دارویی، مزه، بو، مواد آلی، فلزات و شبه فلزات، از جمله عوامل ذکر شده هستند.
2. بودجه
یکی دیگر از فاکتورهای تأثیرگذار بر تعیین نوع سیستم آبیاری، میزان بودجه‌ای است که شما می‌توانید برای اجرای سیستم دلخواهتان، در نظر بگیرید. در حقیقت هر سیستمی، نیازمند ادوات، نیروهای انسانی و تخصص خاص خود است و تمامی فاکتورهای ذکر شده بر تعیین بودجه‌ی این کار تأثیر زیادی دارند. البته شایان ذکر است که به هر میزانی که بر سیستم آبیاری خود سرمایه‌گذاری نمایید، به همان میزان نیز سود ناشی از آن کار را مشاهده خواهید کرد، چرا که کیفیت محصولات و صرفه‌جویی صورت گرفته، هزینه‌ها را جبران خواهد کرد.
همچنین می‌توانید مقاله‌ی “گلخانه چقدر درآمد و هزینه دارد؟” را به صورت کامل از اینجا مطالعه نمایید.
3. وضعیت آب و هوایی
همانطور که در ادامه‌ی مقاله نیز اشاره خواهیم کرد، هر سیستم آبیاری گلخانه‌ای دارای شرایط و زمان آبیاری مخصوص به خود است. وضعیت آب و هوایی یکی از مهم‌ترین عواملی است که تأثیر به سزایی بر نحوه‌ی انتخاب سیستم آبیاری گلخانه‌ای دارد. شما نمی‌توانید سیستمی را که به صورت تدریجی و کم، اقدام به آبیاری می‌کند در منطقه‌ای گرمسیر، مورد استفاده قرار دهید.
4. نوع محصول
می‌توان گفت که هیج فاکتوری به اندازه‌ی نوع محصول، بر انتخاب سیستم آبیاری تأثیرگذار نیست. نکته‌ی این موضوع آن است که هر محصولی جزء یک خانواده‌ی بزرگ‌تر تلقی می‌شود و به همین دلیل نیز شناخت این خانواده‌ها اهمیت بالایی دارد. برای مثال، برای آبیاری اکثر محصولات باغی، از سیستم آبیاری نقطه‌ای استفاده می‌شود.
سخن آخر
همانطور که در این مقاله ملاحظه کردید، سیستم‌های گوناگونی برای آبیاری گلخانه وجود دارند. هر کدام از این سیستم‌ها دارای شیوه‌ی اجرای مخصوص به خود است که آشنا شدن با این شیوه‌ها به شما کمک خواهد کرد تا سیستم مناسب با شرایط خود را تهیه نمایید. در حقیقت اصلی‌ترین پیش‌نیاز انتخاب سیستم آبیاری گلخانه‌ای آن است که شما به صورت کامل و مناسب با آن سیستم‌ها آشنایی داشته باشید و سپس، فاکتورهای ذکر شده را در نظر بگیرید.
برای مطالعه‌ی مقاله‌ی “لوازم و تجهیزات گلخانه” از اینجا وارد شده و ادوات و تجهیزات گلخانه‌ای مورد نیاز خود را از اینجا تهیه نمایید.