راهنمای جامع کشت ایروپونیک یاهواکشت؛ ویژگی و کاربرد آن
راهنمای جامع کشت ایروپونیک
کشت آیروپونیک یا هوا کشت، یک روش کشت سرپوشیده است که ریشه‌ها در یک محیط یا محفظه به طور معلق در هوا نگه داشته می‌شوند. یا به‌عبارت‌دیگر کشت آیروپونیک یعنی پرورش گیاهان در محفظه‌ای از هوا و محیطی سرشار از غبار بسیار ریز محلول غذایی که بدون اینکه از خاک سنگ‌دانه‌ای یا ماده غذایی متراکم استفاده شود، انجام می‌شود. ریشه واژه آیروپونیک از یونان و از دو بخش aer (هوا) و ponos (کار سخت) تشکیل شده است.
کشت آیروپونیک به شکل وسیعی در مطالعات آزمایشگاهی که در زمینه فیزیولوژی گیاهان صورت می‌گیرد، کاربرد دارد. کشت آیروپونیک، راهکاری مؤثر برای نمو و پرورش گیاهان و سبزیجات در اختیار ما قرار داده و بدون نیاز به گلدان و خاک به پرورش گیاهان خود می‌پردازیم.
در نظر داشته باشید لوازم و تجهیزات مورد نیاز برای انواع کشت را می‌توانید از فروشگاه کشاورزی آنلاین بهاران تهیه کنید.
همچنین برای آشنایی بیشتر با انواع کشت، مقاله‌ی “معرفی انواع کشت گیاهان در سال 1401” را مطالعه کنید.
تفاوت کشت آیروپونیک با هیدروپونیک
کشت هیدروپونیک از محلول مایع مواد غذایی به‌عنوان بستر رشد که دارای مواد ضروری معدنی برای رشد و نمو پایدار است. همچنین برعکس کشاورزی کنترل شده که از زباله ماهی و آب استفاده می‌شود، به شکلی طراحی شده که نیازی به بستر رشد ندارد. کشت آیروپونیک برخی اوقات به دلیل استفاده از آب برای انتقال مواد غذایی، گاهی نوعی از کشت هیدروپونیک نام می‌برند. در روش کشت آیروپونیک، در محیطی کوچک‌تر می‌توان، از فضای افقی و عمودی گلخانه برای رشد و پرورش گیاهانی بیشتر با آب کمتری استفاده کرد.
برای آشنایی بیشتر با کشت هیدروپونیک، مقالات زیر را مطالعه کنید:
- گلخانه‌ی هیدروپونیک
- کشت هیدروپونیک چیست؟
- آموزش کشت هیدروپونیک در محیط خانه
- بررسی کشت هیدروپونیک در شرایط جغرافیایی ایران
مزایای کشت آیروپونیک
خاک در هواکشت مورداستفاده قرار نمی‌گیرد چرا که درحالی‌که ریشه گیاهان به طور دائمی و یا مقطعی در معرض مِه غنی از مواد مغذی قرار می‌گیرند و همچنان می‌توانند به رشد خود ادامه دهند. هواکشت یا ایروپونیک در فضای بسته، راهکاری مؤثر برای پرورش گیاهان و سبزیجات در اختیار ما می‌گذارد بدون آنکه نیازی به کشت گیاهان در گلدان و تغییر مجدد گلدان و خاک آن به‌منظور نیاز بیشتر گیاه به فضا و مواد مغذی در خاک داشته باشیم.
از طریق کشت آیروپونیک، محیط کوچک‌تری از فضای افقی و عمودی گلخانه برای رشد و پرورش گیاهان نیاز است. در سیستم کشت ایروپونیک بسته به نوع آن، مواد مغذی در فاصله زمانی مشخصی اسپری می‌شود که این کار با پمپ‌هایی که در گلخانه هستند بدون نظارت مستمر به شکل اتوماتیک تأمین می‌شود.
دو روش کشت ایروپونیک
کشت به روش آیروپونیک چند روش مختلف دارد که در این مقاله به بررسی دو مورد آن می‌پردازیم.
- روش کشت ایروپونیک با فشار کم (LPA)
روش کشت ایروپونیک از متداول‌ترین شیوه‌ها می‌باشد. گلخانه داران در این روش با هزینه‌ای کم می‌توانند سیستم LPA خود را به‌سادگی طراحی کنند. بیشتر این سیستم‌ها در 24 ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته، در حال مرطوب کردن ریشه گیاهان می‌باشند. این روش به‌اندازه کشت ایروپونیک که فشار بالا از مِهی رقیق با ذرات ریز تولید می‌کند، کارایی ندارد.
- روش کشت ایروپونیک با فشار بالا (HPA)
این نوع کشت ایروپونیک توسط ناسا توسعه و در گزارشی اعلام کرده که این نوع کشت، از کارآمدترین روش پرورش در فضا محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که همه سیستم‌های HPA ، ایروپونیک هستند، اما بالعکس همهی کشت‌های ایروپونیک HPA نیستند.
برای کارآمد بودن کشت به روش ایروپونیک سیستم HPA، باید با فشار بالایی فعالیت کنند. برای اتمیزه (ریزریز شدن قطرات آب) و ایجاد قطراتی به‌اندازه 50 میکرون و یا حتی کوچک‌تر، این فشار لازم است.
یک گلخانه با سیستم کشت ایروپونیک چه چیزهای را می‌طلبد؟
برای داشتن یک گلخانه با سیستم کشت به روش آیروپونیک پیش‌نیازهایی لازم دارید که در ادامه لیستی از آن را تهیه کرده‌ایم:
- یک مخزن برای نگهداری از محلول غذایی
- پمپ شناور
- لوله برای پخش و توزیع آب از پمپ مخزن به محفظه‌های گیاهان
- نازل‌های آبپاش
- قالب برای نگهداری ریشه‌های گیاه
- محفظه‌ای محصور که کیپ و ضد آب باشد برای گرد‌آوری محلول بعد از اسپری
- تایمر برای خاموش و روشن شدن پمپ
شیوه کشت ایروپونیک
همان‌طور که اول مقاله گفتیم این نوع کشت پرورش و رشد محصول به حالت معلق یا آویزان در محیط‌های کاملاً مسدود یا نیمه مسدود است.
ریشه‌ها آویزان در محوطه‌ای کیپ و ساقه‌های زیرین محصول از طریق پاشیدن ذرات ریز غذایی محلول در آب موردنیاز گیاهان، رشد و تغذیه می‌کنند. برگ‌ها و تاج محصولات پرورشی کانوپی خواهند داشت.
کانوپی‌ها به سمت بالا رشد می‌کنند و ریشه گیاه از طریق ساختار نگهدارنده‌ای از کانوپی جدا می‌شود. روی صفحات فوم فشرده حفره‌های کوچکی ایجاد شده که گیاهان را در آن قرار می‌دهند و این صفحات فومی را روی محفظه‌های ایروپونیک قرار داده تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. همچنین گیاهان بزرگ را به شبکه‌های داربستی متصل تا وزن بخش‌های رویشی و میوه‌هایشان سازگار شوند.
محصولات و گیاهان کشت آیروپونیک سالم‌ترند و نسبت به گیاهانی که بر بسترهای خاکی کاشت و پرورش می‌یابند سرعت رشد بیشتری دارند، زیرا که زیستگاه و محیط آن عاری از آفات و بیماری است. هیچگاه محیط‌های کشت آیروپونیک به طور کامل از محیط خارجی قطع رابطه نمی‌کنند، به همین دلیل آفات و بیماری‌ها همچنان تهدید محسوب می‌شوند. با کنترل محیط این نوع کِشت، شما می‌توانید باعث رشد، سلامتی، گلدهی و میوه دهی انواع گونه‌ها و گیاهان باشید.
فواید سیستم کِشت آیروپونیک:
۱– کم‌مصرفی و صرفه‌جویی در آب و محلول غذایی و انرژی به شکل چشمگیری
۲– به سبب دسترسی ریشه به اکسیژن زیاد و افزایش سطح جذب مواد مغذی ریشه رشد زیادی دارد
۳– آسان‌تر شدن نگهداری آن
۴–سرعت دادن به دوره‌های کاشت آیروپونیک به‌خاطر افزایش سرعت رشد
۵– ارزان‌تر بودن این سیستم کشت نسبت به کشت هیدروپونیک
۶– دردست‌داشتن کنترل حرارت محیط گلخانه به واسطه‌ی کنترل دمای محیط ریشه
۸– گرد هم آوردن یک محدودهٔ بدون علف هرز جهت رشد بهتر گیاه و در نتیجه مصرف آفت کُش و علف کُش هم کم می‌شود.
۹– افزوده شدن بو، طعم و طراوت محصولات
۱۰– قابل‌دسترسی گیاه و محصول به دی‌اکسیدکربن به شکل ۱۰۰% برای فرایند فتوسنتز
۱۱– بدون تماس ریشه‌ای به خاک و ارگانیسم خاکزی یا آلودگی با گونه‌های خارجی
۱۲– از منظر آموزشی و جمع‌آوری اطلاعات واقعی از گیاهان در رشد آنها ارزش زیادی دارد
معایب و مضرات کشت آیروپونیک
۱ – برای شروع کشت به‌ویژه برای کشت در مقیاس‌های بزرگ به هزینه‌های اولیه بسیار زیادی نیاز است. برای مثال جهت اجتناب از مسدود شدن نازل‌ها در اثر رسوب‌گذاری املاح، باید از مه پاش‌های اولتراسونیک برای اسپری شدن ذرات غبار و تولید مه استفاده شود که هزینه بیشتری نسبت به انواع معمولی مه‌پاش‌ها دارند.
۲– اگر فضای کافی بین ریشه‌ها و سطح آب مخزن وجود نداشته باشد، آنگاه ظرفیت غنی هوا کاهش خواهد یافت.
۳– امکان رسوب‌گذاری مواد معدنی درون محلول غذایی و در نتیجه بسته‌شدن منافذ نازل‌های غبارپاش وجود دارد.
۴– امکان تولید گیاهان و سبزیجات در مقیاس وسیع و گسترده با سیستم آیروپونیک تاکنون وجود نداشته است.