گوجه فرنگی گیاهی از خانواده سولاناسه با برگ هایی مرکب است. تعداد برگ در گوجه فرنگی تحت تاثیر نوع واریته، دما و نور قرار دارد. در کشت مستقیم گوجه فرنگی ریشه های عمیقی تولید می کند و چنانچه خاک نرم باشد ریشه ها تا عمق دو متر نفوذ می کنند. در کشت نشایی، رشد ریشه ها کمی کاهش پیدا می کنند. میوه های گوجه فرنگی سرشار از ویتامین ها، کاروتن، قند، املاح معدنی است.

مراحل کشت بذر گوجه فرنگی

دوره رشد گیاه گوجه فرنگی تحت تاثیر نوع واریته، دمای دوره رشد و اندازه ساقه اصلی قرار دارد. دوره رشد آن ممکن است بین 6-2 ماه طول بکشد. جهت پرورش گوجه فرنگی می توانید بذر گوجه فرنگی را بطور مستقیم در زمین اصلی کشت کنید ولی جهت تولید نشایی با کیفیت مرغوب، بهتر است بذر گوجه فرنگی را در خزانه کشت کنید و بعد از اینکه نشا به مرحله 4-2 برگه رسید آن را  به زمین اصلی انتقال دهید. برای تولید 1000 نشای گوجه فرنگی باید چیزی حدود 4 گرم بذر کشت کنید. شما برای هر متر مربع زمین حدود 3 گرم بذر نیاز دارید. بعد از کشت بذر باید به دقت دما را کنترل کنید به این صورت که تا زمان جوانه زنی بذرها باید دمای خزانه 22 درجه سانتی گراد باشد و بعد از جوانه زنی بذرها باید دمای شب را در خزانه 14 درجه و دمای روز را 20 درجه تنظیم کنید. توجه داشته باشید اختلاف دمای شب و روز نباید بیشتر از 6-5 درجه سانتی گراد باشد . مدت زمان پرورش نشا ممکن است 5-3 هفته باشد، عوامل موثر بر مدت زمان پرورش نشا شامل فصل سال، شدت نور و میزان دما می باشد. چنانچه تولید کننده نشا قصد دارد در فصل زمستان اقدام به تولید نشا کند با استفاده از نور مصنوعی (5-3 لوکس) می تواند دوره رشد نشا را به یک سوم کاهش دهد. یکی از کارهایی که در تولید تجاری در سطوح بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد کاشت بذور در گلدان های توربی (جیفی پات) است. کشت در جیفی پات این مزیت را دارد که بعد از تکمیل دوره پرورش نشا می توان با جیفی پات نشا را به زمین انتقال داد و کشت کرد. با این کار ریشه ها در نتیجه جابجایی آسیب نمی بینند و مدت زمانی که لازم است تا نشا خود را ترمیم کند و با محیط جدید سازگار شود کاهش پیدا می کند.

بهترین زمان کشت گوجه فرنگی تحت تاثیر منطقه مورد نظر قرار دارد. برای مثال در مناطق سردسیر بهتر است در اواخر بهار و اوایل تابستان اقدام به کشت کرد. اما در خصوص مناطق گرمسیر در پاییز هم می توان گوجه فرنگی کشت کرد.

آبیاری و وجین مزارع گوجه فرنگی

روش متداول آبیاری در مزارع ایران روش جوی پشته ای است، اما امروزه بتدریج روش آبیاری بارانی در حال توسعه است. بهترین روش آبیاری برای گوجه فرنگی روش آبیاری بارانی است. در کنار عواملی چون دما و شدت نور، رطوبت محیط پرورش گوجه فرنگی نیز در تولید و بهره برداری از این گیاه نقش بسزایی دارد. این گیاه نباید با خشکی طولانی مدت مواجه شود چون اگر به طور ناگهانی باران ببارد میوه ها ترک می خورند و بازار پسندی خود را از دست می دهند. از طرفی رطوبت نیز بیش از حد نباید بالا برود، چون رطوبت بیش از حد سبب چسبیدن دانه های گرده بهم می شود و در نتیجه لقاح صورت نمی گیرد و عملکرد محصول کاهش پیدا می کند. بنابراین حتما در زمان پرورش این گیاه باید رطوبت در حد تعادل نگهداشته شود.

وجین علف های هرز مزارع گوجه با استفاده از کولتیواتورهای دستی و یا موتوری صورت می گیرد. راهکار دیگر مقابله با علف هرز در مزارع گوجه فرنگی استفاده از علف کش های شیمیایی است.

خاک مناسب برای کاشت گوجه فرنگی

گوجه فرنگی را می توان در کلیه خاک ها کاشت ولی خاک های حاصلخیز با هوموس کافی برای افزایش عملکرد در واحد سطح موثر است. چنانچه تولید محصول زود رس مورد توجه باشد بهتر است محصول را در خاک های سبک کشت کنید. به طور کلی زمینی برای کشت گوجه فرنگی مناسب است که دارای زهکش خوب باشد. از کشت گوجه فرنگی در خاک های شور و قلیایی باید اجتناب نمود. در خاک های خیلی سنگین (رسی) و یا خاک های خیلی سبک (شنی) نیز میزان محصول پایین می آید. مناسبترین pH  برای رشد این گیاه بین 7-5/5 است.

مدت زمان رشد گوجه فرنگی

بطور کلی از کاشت بذر تا تولید محصول در گوجه فرنگی 60-50 روز طول می کشد. معمولا این مدت زمان در فصل زمستان (60 روز) طولانی تر از فصل تابستان (50 روز) است.

زمان گلدهی گوجه فرنگی

بسته به رقم گوجه فرنگی تشکیل گل در هفته دوم تا سوم صورت می گیرد و بتدریج میوه های سبز و کوچک قابل مشاهده می شوند. در طی هفته سوم تا پنجم میوه ها کم کم رشد می کنند و وقتی میوه به اندازه نهایی خود رسید تغییر رنگ آغاز می شود و میوه های می رسند.

نور و دما بعد از ظهور برگ های لپه ای نقش مهمی را در کوتاه کردن ورود گیاه به فاز زایشی دارند. برای مثال چنانچه شدت نور به بیش از 10 کیلولوکس افزایش پیدا کند و دمای نسبی کم (کمتر از 16 درجه سانتی گراد) در طی این دوره می تواند سبب کوتاه کردن دوره رویشی و تحریک گیاه به فاز زایشی شود. تحت این شرایط اولین گلاذین زودتر تشکیل می شود و  تعداد گل در گلاذین افزایش پیدا می کند.

دلایل عدم تشکیل میوه در گوجه فرنگی

عوامل متعددی مانع تشکیل میوه در گوجه فرنگی می شود که شامل:

1. گرده افشانی ناکافی یکی از دلایل عدم تشکیل میوه در این گیاه است. گوجه فرنگی گیاهی خودگشن است به این معنی که هر گل می تواند با گرده تولید شده توسط خودش بارور شود. با این وجود، وزش باد و وجود زنبورها می تواند بطور چشمگیری احتمال گرده افشانی را افزایش دهد. معمولا کسانی که در گلخانه  اقدام به تولید گوجه فرنگی می کنند سعی می کنند از حشرات گرده افشان استفاده کنند و کمی درها و دریچه های گلخانه را باز می گذارند تا یک جریان هوای خوب ایجاد شود ، این امر هم احتمال تشکیل میوه را افزایش می دهد و هم احتمال شیوع بیماری های را کاهش می دهد.
2.  یکی از عواملی که مانع انجام گرده افشانی مناسب می شود، دمای بالا است. وقتی دمای روز به بیشتر از 30 درجه افزایش پیدا می کند و دمای شب به کمتر از 24 درجه کاهش پیدا نمی کند، اثر نامطلوبی روی رشد دانه گرده می گذارد. تنها کاری که در طی موج گرما می توانید انجام دهید این است که گیاه خود را سیراب و سالم نگهدارید و بعد از برطرف شدن خطر گرما آبیاری را می توان به حالت اولیه برگردانید.
3. یکی از مسائلی که در گرده افشانی اختلال ایجاد می کند رطوبت نامتعادل است. رطوبت بسیار بالای هواست که سبب چسبیدن دانه گرده و  مانع انتشار دانه گرده می شود و از طرفی خشکی هوا نیز سبب از بین رفتن دانه گرده و عدم تشکیل میوه در گوجه فرنگی می شود.
4. کود ناکافی یا استفاده از انواع نامناسب کود می تواند سبب کاهش تشکیل میوه شود. چنانچه گیاه با کمبود پتاس مواجه باشد ممکن است گل های آن از دست رود. به همین جهت گوجه فرنگی را با کود های آلی غنی از پتاسیم تغذیه می کنند. پتاسیم به تقویت گل و تولید میوه کمک می کند.

طول عمر بوته گوجه فرنگی

بعد از اینکه بوته گوجه فرنگی رشد کرد و به مرحله تولید گل رسید، همچنان می تواند به رشد رویشی خود ادامه دهد. سپس گرده ها از طریق لوله گرده  به سمت تخمدان حرکت می کنند و لقاح صورت می گیرد. بوته گوجه فرنگی تا زمانی که گیاه تحت تاثیر سرما و یخبندان محیط قرار نگیرد می تواند رشد کند. سرما و یخبندان سبب مرگ بوته می شود.

کوددهی

یکی از راههای افزایش عملکرد و مقاومت بوته گوجه فرنگی در برابر آفات و بیماری ها تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه است. ازت، فسفر و پتاسیم جز دسته عناصر غذایی هستند که گوجه فرنگی برای رشد خود بیشتر از سایر مواد غذایی به آن ها نیاز دارد. معمولا خاک های ایران غنی از پتاسیم هست بهمین جهت کشاورزان بیشتر از کود های ازته و فسفره برای تغذیه گوجه فرنگی استفاده می کنند. میزان مصرف و نوع کود مورد استفاده در گوجه فرنگی تحت تاثیر عواملی چون حاصلخیزی خاک، رطوبت خاک، نوع رقم کشت شده، زمان کوددهی و دور آبیاری قرار دارد. در مناطقی که کشت گوجه فرنگی بطور گسترده صورت می گیرد، کودهای زیر قابل توصیه است:

1. فسفات دو آمونیوم را قبل از کشت به طور کاملا یکنواخت باید روی خاک پخش و با استفاده از دیسک آن را به عمق 7-4 سانتیمتری خاک منتقل شود. لازم است در هر هکتار 300 کیلوگرم فسفات دو امونیوم مورد استفاده قرار گیرد.
2. کود سرک: بعد از سبز شدن گیاه و قبل از اینکه وارد فاز گلدهی شود کود اوره یا نیترات آمونیوم را به صورت نواری روی سطح زمین پخش می کنند. بهتر است دقت داشته باشید در زمین استفاده از کود سرک آن را خیلی نزدیک بوته ها نریزید چون سبب سوختگی بوته ها می شود. کود سرک مورد نیاز در هر هکتار چیزی حدود 300 کیلوگرم است.
3. کود مایع: بعد از استفاده از کود سرک می توانید هر دو هفته یکبار، 3-2 بار کود مایع استفاده کنید. استفاده از کود مایع به تامین عناصر کم مصرف کمک می کند و همچنین می تواند موجب بهبود جذب ازت در گیاه گردد. البته باید بگوییم که گاها قبل از انتقال نشا از خزانه به زمین اصلی، در خود خزانه از کودهای مایع بعنوان استارتر استفاده می کنند که حاوی مقادیر زیادی ازت و پتاسیم است. کود استارتر به رشد بهتر ریشه و برگ کمک می کند.

هر بوته گوجه فرنگی چقدر محصول می دهد؟

میزان تولید محصول در هر بوته تحت تاثیر رقم گوجه فرنگی دارد. برای مثال رقم روما (Roma) تقریبا 200 عدد میوه در هر بوته تولید می کند. رقم رد چری در هر خوشه ای که تولید می کند 15 میوه وجود دارد.

تهیه بذر گوجه فرنگی

مجموعه بهاران سال هاست که در زمینه توزیع انواع بذور و نهاده های کشاورزی فعالیت دارد. چنانچه قصد تهیه بذر با کیفیت گوجه فرنگی را تهیه کنید می توانید با مراجعه به سایت بصورت آنلاین سفارش خود را ثبت کنید.